Kentsel mekanda yaşanan yabancılaşma bağlamında kamusal sanatın yeri ve önemi, İzmir kıyı bandı örneği

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ÖZGE UZUN

Danışman: Erdal Onur Diktaş

Özet:

Kentsel mekanda yaşanan yabancılaşma bağlamında kamusal sanatın yeri ve önemi, İzmir kıyı bandı örneği waterfront sample

Kent hem Doğu hem Batı dillerinde medeniyet ile ilişkilendirilmiştir. İnsanlık tarihine yön veren medeniyetlerin izleri kentlere yansıması kentin fiziksel mekân olmaktan öte toplumu ortak değerler, inanç ve kültür etrafından birleştiren ve ileriye taşıyan bir yapı olduğunu göstermiştir. Yabancılaşma ise büyük medeniyetlerin önde gelen düşünürlerinin insanın varlığına ilişkin sorgulamalarıyla tartışılmaya başlanmıştır. Yabancılaşmanın izlerine insanın dünyadaki varlığının başlangıcına dair tartışmalarda rastlanmış, ardından toplumun değerleriyle, inançla ve kültürle bağdaşmayan, tanınmayan, bilinmeyenlerin yabancı, yabancılaşmış kişi ile ilişkilendirildiği görülmüştür.

Kent, toplumu ortak değerler etrafında birleştirip ileri taşırken zaman içinde gelişen akılcı sistemler, topluma ilerlemeyi sağlayacak yeni imkanlar sunmuş ancak aynı zamanda toplumda uyulması gereken yeni kurallar ve benimsenmesi gereken yeni değerler yaratmıştır. Bu değişim kenti yabancılaşmanın merkezi, Sennett’in deyimiyle “yabancılarla karşılaşmanın kuvvetle muhtemel olduğu insani yerleşim alanı” haline getirmiştir. Kent ve yabancılaşma arasındaki tarihi ve kökensel benzerlik bu iki kavramın birlikte ele alınmasına olanak sağlarken günümüz modern kentlerinin yabancılaşma problemini merkezi olarak gösterilmesi ortaya çözülmesi gereken bir problem koymuştur.

Bu çalışmada kentte artan yabancılaşma probleminin tespit edilmesi ve çözümüne katkı sağlanması amaçlanmış, yabancılaşmanın ölçülmesinde sanatın toplumu yansıtma gücünden yola çıkarak kamusal sanatın rolü irdelenmiştir. Çalışmada mekân olarak kent, araç olarak sanat kullanılmış, kent İzmir ile sanat ise kamusal sanat elemanlarından anıt ve heykel örnekleriyle sınırlandırılmıştır. Kent-yabancılaşma-sanat arasındaki kuramsal bağdan yola çıkarak İzmir özelinde kentlilerin kamusal sanat elemanlarına karşı farkındalıkları ve yabancılaşma düzeyleri ampirik yöntemlerle ölçülmüştür. Araştırma sonucunda yabancılaşma düzeyi yükseldikçe kamusal sanat elemanlarına karşı farkındalığın azaldığı ancak kentlilerin ortak değerleri yansıtan kamusal sanat elemanlarına karşı yabancılaşma düzeylerinden bağımsız olarak daha yüksek farkındalığa sahip olduğu görülmüştür.

 Anahtar Kelimeler: Kentsel mekân, yabancılaşma, kamusal sanat, İzmir kıyı bandı