Yerbilimlerinde Jeoloji Mühendisi (Minerallerin
ve Süstaşlarının Fiziko-Kimyası, Jeo-Kimyası & Madenciliği)
Mineralog, Gemolog, Arkeo-Gemolog, Adli-Gemolog & Mücevher Uzmanı
Mineral
karakterizasyonu (Konfokal Mikro-Raman, her türlü lüminesans
spektrumları, kimyasal analizler, XRD, AFM, FT-IR, SEM kullanılarak
spektroskopik ve mikroskobik yöntemlerle değerlendirme)
1963 İzmir
doğumludur. Lisans eğitimini, 1984 Yılında Dokuz Eylül Üniversitesi (İzmir),
Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümünü, “Sarıcakaya (Eskişehir)
mavi kalsedonlarının jeolojisi ve gemolojisi” başlıklı bir tez yaparak
birincilikle bitirmiştir. Yüksek lisans eğitimini, 1986-1988 ve sonrasında
Doktora eğitimini de, 1989-1996 yılları arasında, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Mineraloji-Petrografi Anabilim dalında tamamlamıştır.
Master tezi olan “Minerallerin ve süstaşlarının doğal ve yapay renklenmeleri”
ve doktora tezi olan “Çubuk (Ankara) agatlarının mineralojik ve gemolojik
incelemesi” başlıklı çalışmaları YÖK arşivlerindeki ilk gemoloji konularını içeren
lisansüstü tezlerdir. Ayrıca, 1993 yılında, DAAD-Deutscher Akademischer
Austauschdienst (ALMANYA) tarafından sağlanan, Mainz Üniversitesi’nde 5 ay
süreli, Gemoloji (Süstaşları) Konusunda akademik araştırma ve bilgilendirilme
bursu da kazanmıştır.
Murat Hatipoğlu,
“GEMOLOJİ” kelimesini Türkçe bilimsel literatüre girmesini (1983 yılında)
sağlayan ilk bilim adamlarından birisidir. Bu yıldan itibaren gemolojinin hem
akademiksel hem de sektörel olarak Türkiye’de yerleşmesi ve gelişmesi için uzun
ve meşakkatli bir uğraşıya girmiştir.
*Türkiye’de
gemolojinin gelişmesine yönelik hizmetler olarak,
1.) Türkiye’de ilk kez süstaşları üzerine 1988 yılında iki adet TSE
standardı hazırlamıştır. Bu standartlar, 1988 yılından beri “TS-6173 Kıymetli
ve Yarı Kıymetli Süstaşları-Sınıflandırma” ve “TS-6174 Kıymetli ve Yarı
Kıymetli Süstaşları-Terimler” adlarıyla yürürlüktedir.
2.) MTA Ege Bölge
Müdürlüğü sergi salonunun süstaşları bölümüne 2000 yılında bağışladığı koleksiyon taşları
ile MTA’nın bu konudaki önemli görsel eksiğini gidermiştir.
3.) Türkiye’deki
bazı süstaşı yataklarının ilk kez ortaya çıkartılmasını, bazılarının bilimsel
etüdünün yapılması ve tanıtılmasını sağlamıştır. Şu an ülkemizde profesyonel
anlamda madenciliği yapılan üç önemli süstaşı yatağının (Sarıcakaya-Kalsedonu,
Dursunbey-Ametisti, Milas-Türk Diasporu) ilk bilimsel fizibilite raporlarını
hazırlamıştır. Buradan hareketle Anadolu süstaşı yataklarının büyük bölümünün
ekonomik gemolojik ve ekonomik değerlendirmesini yaparak, Türkiye’deki mevcut
süstaşı potansiyelini ortaya koymuştur. Halen MTA Genel Müdürlüğü'nün Doğa Tarihi Müzesi'nin süstaşları konusunda bilimsel ve yürütülen proje danışmanlığını yapmaktadır.
4.) Günümüzde kuyum sektöründe kullanılan mücevher taşlarının güvenle alınıp satılabileceği ve devletin de ekonomik haklarının korunacağı “Elmas ve Kıymetli Taşlar Borsasının“ kurulmasının elzem ve zorunlu olduğuna anlatarak, bu konuda uzun yıllardır çaba sarf etmek. Borsa kanunu ve işleyişi hakkında bilimsel bir proje hazırlamıştır. 2011 yılında Borsa İstanbul bünyesinde Elmas ve Kıymetli Taşlar Piyasasının açılmasına vesile olmuştur.
5.) Gemoloji test
laboratuarı ve 38 yıllık Gemoloji (süstaşları) üzerine akademiksel bilgi ve öğreti birikimi sayesinde,
ülkemizde her türlü gemolojik adli uyuşmazlıklarda yetkili otorite olarak da
görev yapmaktadır. Türkiye ÜĞniversiteleri arasında T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'nden kıymetli taşlara analiz yapma ve rapor verme yetkisi olan Özel Ayar Evi Belgesini alarak söktere ve halka süstaşlarının bilimsel kimliklendirilmesi konusunda raporlar düzenlemektedir. Ayrıca 2021 yılında Darphane ve Damga Matbaası üst düzey yöneticileri ve laboratuvar sorumlularına, kıymetli taşlar konusunda eğitim vererek herbirini Dokuz Eylül Üniversitesi Gemoloji Test Laboratuvarı diploması ile onurlandırmıştır.
6.) Alternatif
turizm hareketlerine destek olmak ve ülkemiz süstaşı yataklarını yerli ve
yabancı meraklılarına yerinde göstermek için, profesyonel tur operatörlerinin
organizasyonunda 2000-2006 yılları arasında Batı Anadolu'daki birçok süstaşı yatağına “Gem Safari” turları yaptırmıştır.
7.) Arkeo-Gemoloji
konusunda ülkemiz müzeleri oldukça zayıf konudadır. Arkeolojik kazılarda
bulunmuş ve bilimsel olarak tanımlamaya ihtiyaç duyulan süstaşı objelerinin
tanımlanması ve adlandırılmasında da ihtiyaç duyulduğunda yetkili otorite
olarak hizmet vermektedir.
8.) Öğreti
Programını, ders uygulamaları süresince yapılan takı ve mücevherleri ayrıca
doğal ve işlenmiş süstaşlarını geniş halk kitlelerine tanıtmak üzere İzmir’in
seçkin mekânlarında Takı ve Mücevher sergileri açmak.
9.) İzmir’deki
önemli bir kuyum firmasının destekleyiciliğinde alyans tasarım yarışması
düzenleyerek hem programın varlığını geniş kitlelere yaymak, hem öğrencilerin
motivasyonunu sağlamak hem de destekleyici firma için ihtiyaç duyduğu yeni
tasarımların ortaya çıkmasında katkıda bulunarak, sektöre hizmet etmek.
*Eğitim-öğretime
yönelik akademiksel hizmetler olarak,
1.) Kuruluşunda
ve bugüne kadar gelişmesinde öncülük ettiği Dokuz Eylül Üniversitesi, İMYO,
Kuyumculuk ve Takı Tasarımı Programında, Eylül-1984 yılında akademisyenliğe
başlayan Murat Hatipoğlu, bugüne kadar 1000 den fazla öğrenci mezun ederek,
mücevher sektörüne kalifiye eleman kazandırmıştır. Aynı zamanda 2005 yılından
buyana da kuruluşunda büyük emek sarf ettiği Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Doğal Yapı Taşları ve Süstaşları Anabilim dalında halen
gemoloji Yüksek Lisans öğretisini yürütmektedir. Bugüne kadar aynı enstitüden
tümüyle gemoloji tezli 18 yüksek lisans öğrencisi mezun etmiştir. Murat
Hatipoğlu 2007 yılında isim babalığını yaptığı arkeogemoloji konusunda
farkındalığı yaratmak için İzmir Arkeoloji Müzesi, Milas Müzesi ve Bodrum
Sualtı Müzesinde bulunan yüzlerce antik dönem süstaşlı ürünlerin ilk kez arkeo-gemolojiksel
envanterini de çıkartarak, müze kayıtlarını oluşturmuştur. 2017 yılından
itibaren Arkeogemolojinin edebiyat fakültelerinde okutulan bir ders olarak
kabulüyle birlikte, Türkiye üniversiteleri içerisinde ilk kez 2017 yılında Ege
Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Klasik Arkeoloji bölümünde, 2018 yılında da
Dokuz Eylül Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Müzecilik Bölümünde Arkeo-gemoloji
derslerinin lisans öğretisini yapmaya başlamıştır.
2.) Türkiye’de
ilk kez, „Anadolu Süstaşları Müzesini“ 1985 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi
bünyesinde kurmuş, bu şekilde ülkemiz süstaşı potansiyelinin topluca
gösterildiği yegâne yerlerden biri olarak konuya ilgi duyanların
ilgilenebileceği bir mekân haline getirmiştir. Ayrıca, o zamanki adlarıyla „Taş
ve Metal İşlemeciliği“ ve „Gemoloji ve Mücevher“ Programı bünyesinde pırlanta
ve renkli taş faset kesim ünitelerini kurarak, bu sayede de lapidary konusunda
halka ve profesyonellere bilimsel yol gösterici olmuştur. İlaveten,
Türkiye’deki bir diğer ilklerden, 2001 yılında Dokuz Eylül Gemoloji Test
laboratuarını (DGL) kurarak her türlü ham ve işlenmiş mücevher taşlarına
(elmas, renkli taşlar ve inci) resmi sertifika vermeye başlayarak, o günden
buyana tereke hakimliği ile tüketici ve kaçakçılık mahkemelerinde bilirkişi
raporları düzenlenmesini sağlamıştır. Böylece, Türkiye’nin en modern ve en kapsamlı,
ayrıca Türkiye üniversiteleri içerinde ilk ve tek gemoloji test laboratuvarının
(DGL), “Pırlanta ve Renkli Taş Sertifikalamasını” sektörün ve halkın hizmetine
sunarak, mücevher taşlarının güvenli bir şekilde el değiştirebilmesini
sağlamaktadır. Özellikle, kuyum sektöründe yaygınca el değiştiren “elmas
(pırlanta) taklidi minerallerin, sentetik üretilmiş elmasların ve de muameleye
tabi tutulmuş doğal elmasların ayırt edilmesinde bilimsel ve güvenilir
bilirkişi ve danışman olarak hizmet vermektedir.
3.) Hâlihazırda,
mücevhertaşı oluşumlarının ve materyal tespitinin sistematik detaylı bir
çalışmasını hazırlamaktadır. Bu nedenle, mevcut araştırma çalışmaları, konfokal
mikro-Raman, her tür lüminesanslar, XRD, kimyasal analizler, AFM ve SEM
kullanarak korundumlar (yakut ve safirler), beriller (zümrüt, akuvamarin vb),
topazlar, krizoberiller ile Türkiye’de yaygınca bulunan süstaşları olan
özellikle diaspor, ateş opalleri, kristalin kuvarslar (renksiz, mor ve dumanlı
renkli), kammererit, türkiyenit (mor jade), kalsedonlar, agatlar, dentritli ve
sıradan opaller, krizopras ve taşlaşmış ağaçlar üzerinedir.
4.) Elsevier,
Springer ve Francis & Taylor yayınevlerine bağlı SCI kapsamındaki bilimsel
dergilerde gemoloji üzerine gönderilen hemen tüm makalelerin birinci hakemi
olarak hizmet yapmaktadır.
5.) Türkiye’deki
doğadaki gemolojik ve müzelerdeki arkeo-gemolojik materyallerin araştırılması
konularında 7 adet ders kitabı, 2 adet TSE standardı, 33 adet SCI- ve
AHCI-makalesi, 7 adet SCI olmayan yurt dışı makalesi, 10 adet yurtdışında
düzenlenen uluslararası sempozyumlarda sunulmuş uluslararası bildirisi, 74 adet
yurtiçinde düzenlenen uluslararası sempozyumlarda sunulmuş bildirisi, 75 adet
yurtiçindeki ulusal sempozyumlarda sunulmuş bildirisi ve 12 adet ulusal
dergilerde yayımlanmış makalesi olmak üzere bugüne kadar toplam 211 civarında
eser üretmiştir.
*Mesleki çevre
olarak,
TMMOB, Jeoloji Mühendisleri Odası
Oda Üye Yılı ve Nosu: 1985-2989
TJK, Türkiye Jeoloji Kurumu Kurum
Üye Yılı ve Nosu: 1986-3188
Yerbilimleri Kurumu Derneği
Kurum Üye Yılı ve Nosu: 2008-102
Jeolojik Mirası Koruma Derneği
Kurum
Üye Yılı ve Nosu: 2011-57
üyeleridir.
Sonuç olarak,
Dokuz Eylül Üniversitesi, İMYO-İzmir Meslek Yüksekokulu, Taş ve Metal
İşlemeciliği Programında 1984 yılında akademisyenliğe başlayan Murat Hatipoğlu,
zaman içerisinde adları değişse bile, aynı programda 40 yıldır kıdemli gemolog
öğretim üyesi (Profesör), programın koordinatörü ve programın laboratuvarlarından
biri olan “Dokuz Eylül Gemoloji Test Laboratuvarı (DGL)” sorumlusu olarak halen
çalışmakta olup, Türkiye’de süstaşlarını konu alan gemoloji, arkeo-gemoloji,
adli-gemoloji ve mücevher konularında en etkili (kurmay) uzman bir kişidir.
- E-posta
- murat.hatipoglu[at]deu.edu.tr
- Diğer E-posta
- profdrmurathatipoglu[at]gmail.com
- Web Sayfası
- https://avesis.deu.edu.tr/murat.hatipoglu
- İş Telefonu
- +90 0232 301 2562
- Ofis
- Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir Meslek Yüksekokulu, El Sanatları Bölümü, Kuyumculuk ve Takı Tasarımı Programı Buca/İZMİR
- Posta Adresi
- Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir Meslek Yüksekokulu, El Sanatları Bölümü, Kuyumculuk ve Takı Tasarımı Programı Buca/İZMİR-TÜRKİYE