Sınıf öğretmenlerinin matematiksel etkinlikleri hazırlama yeterliklerinin incelenmesi

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SİBEL YILMAZ ELÇELİK

Danışman: Berna Tataroğlu Taşdan

Özet:

Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmenlerinin matematiksel etkinlikleri hazırlama yeterliklerinin incelenmesi ve matematiksel etkinlikleri hazırlama yeterliklerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırma genel tarama modeline dayalı ve karma desenli bir çalışmadır. Araştırmada veriler 2022-2023 eğitim-öğretim yılında İzmir ili Karabağlar ilçesinde bulunan bazı resmi ilkokullardan toplanmıştır. Nicel veriler için örneklem grubunu Karabağlar ilçesinde resmi ilkokullarda görev yapan 147 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Nitel veriler için çalışma grubunu ise nicel verilerin toplandığı örneklem grubundan gönüllü olarak araştırmaya katılan 10 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmada nicel veriler “Kişisel Bilgi Formu” ve Su Özenir vd. (2018) tarafından geliştirilen “Sınıf Öğretmenlerinin Matematik Dersi Etkinlikleri Hazırlama Yeterliklerini Belirlemeye Yönelik Ölçek” aracılığıyla toplanmıştır. Nitel veriler ise araştırmacı tarafından geliştirilen “Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu” ile toplanmıştır. Görüşme soruları matematik dersi etkinlikleri hazırlama yeterlikleri kavramı ve alt boyutlarını içeren kavramlarla ilişkili olarak hazırlanmıştır. Araştırmadan elde edilen nicel verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler (frekans, yüzde, ortalama ve standart sapma), ortalamaların karşılaştırılmasında t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise içerik analizi yöntemi kullanılmıştır.

Yapılan nicel analizler ile sınıf öğretmenlerinin matematik dersi etkinlikleri hazırlama yeterlikleri ölçeği puan ortalamasının “yüksek düzeyde” olduğu tespit edilmiştir. Ölçeğin alt boyutlarında; kendini yeterli görme-kendine güven-öğrenci güdüleme alt boyutu puan ortalamalarının “yüksek”, öğretim stratejileri geliştirme alt boyutu puan ortalamalarının “yüksek” ve genel teknoloji kullanımı alt boyutu puan ortalamalarının “yüksek” olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin cinsiyet, tamamlanan eğitim düzeyi, mezun olunan program, Matematik Öğretimi dersi alma durumu ve okutulan sınıf değişkenleri ölçek ve alt boyutları açısından incelendiğinde anlamlı bir farklılaşmaya neden olmadığı görülmüştür. Ancak mesleki kıdem ve hizmet içi eğitim alma durumu değişkenlerinde ölçek alt boyutlarında anlamlı bir farklılaşma saptanmıştır.

Yapılan nitel analizler ile matematiksel etkinlik hazırlama sürecinde kendini yeterli gören altı sınıf öğretmeninin daha önce matematiksel etkinlik tasarladığı, dört sınıf öğretmeninin daha önce matematiksel etkinlik tasarlamadığı, derslerinde hazır etkinliklerden faydalandığı sonucuna ulaşılmıştır. Sınıf öğretmenlerinin matematiksel etkinliği hazırlarken/tasarlarken “öğrencinin ilgisini ve dikkatini çekme, öğrenciye yarar sağlama/etkili/verimli olma, öğrenci seviyesine uygunluk, somutlaştırmaya yardımcı olma, anlaşılırlık, az maliyetli olma, fiziksel ortama uygunluk” gibi kriterleri dikkate aldıkları, uygularken ise “öğrenci katılımı, anlaşılırlık, kolay uygulanabilir olma, ipuçları verme, etkinliklerde akıcılık, bir etkinlik ile birkaç kazanıma ulaşma” gibi kriterleri gözettikleri görülmüştür. Öğretmenlerin etkinlikler aracılığıyla öğrencilere kazandırmayı hedeflediklerinde ağırlıklı olarak “kazanımı gerçekleştirme, arkadaşlık ilişkilerini geliştirme/işbirliği yapabilme, fiziksel katılım” görüşleri öne çıkmıştır. Sınıf öğretmenlerinin etkinlik uygulama sürecinde en çok “soru-cevap” yöntemine başvurdukları belirlenmiştir. Etkinlik hazırlama/tasarlama süreci ile ilgili öğretmenler genel olarak teknolojiden yararlandıklarını ve bu süreçlerle ilgili duygularının olumlu olduğunu ifade etmişlerdir. Etkinlik tasarlama ve uygulama süreçlerinde özellikle konu ile ilgili bilgi eksiklikleri olduğunu ve “zaman ayırma ve uygun etkinlik bulma” konusunda zorluk yaşadıklarını belirtmişlerdir. Zorlukları aşma yollarını ağırlıklı olarak “düşünmeye zaman ayırma, araştırma yapma/yeniliğe açık olma/kendini sürekli geliştirme” şeklinde ifade etmişlerdir. Matematiksel etkinlik hazırlama ve uygulama konusunda kendilerini geliştirmeleri için ise “eğitimlere katılmaları” gerektiğini ifade etmişlerdir. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda sınıf öğretmenlerinin matematiksel etkinlik hazırlama yeterlikleri alt boyutları kapsamındaki yeterlikler üzerinde yoğunlaşılması ve bu yeterliklerin geliştirilmesine yönelik çalışmaların yapılabileceği şeklinde önerilerde bulunulmuştur.