Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BİLGE ÖZDEMİR
Danışman: Gülçin Özalp Gerçeker
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Lösemi tedavisinde kullanılan vinkristin kemoterapi ajanı çocuklarda kemoterapiyle ilişkili periferik nöropati semptomlarının görülmesine yol açmaktadır. Bu çalışma, teknoloji destekli yoga ve egzersizin 6-18 yaş arası lösemili çocuklarda kemoterapiyle ilişkili periferik nöropati ve ağrıya etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu çalışma ön test ve iki izlem testinden oluşan randomize kontrollü, paralel kol tasarımındadır. Bu çalışmanın primer değişkeni kemoterapiyle ilişkili periferik nöropati ve ağrı olup, ikincil değişkeni kansere bağlı yaşanan semptomlardır. Araştırmanın verileri Sosyo-Demografik Veri Toplama Formu, Adölesan Pediatrik Ağrı Ölçeği, Wong Baker Ağrı Değerlendirme Ölçeği, Pediatrik Semptom Tarama Ölçeği (SSPEDİ), Pediatrik Modifiye Total Nöropati Skalası (Ped-m-TNS), Total Nöropati Skoru Pediatrik Vinkristin (TNS-PV) ölçekleri kullanılarak toplanmıştır. Çalışma grubuna 24 hafta boyunca online olarak Zoom uygulaması üzerinden bireyselleştirilmiş yoga ve progresif kas gevşeme egzersiz programı uygulanmıştır. Ölçümler girişim öncesi, girişim yapılmaya başlandıktan üç ay ve altı ay sonra tekrarlanmıştır. Verilerin analizi SPSS 22.0 istatistik paket programında ki-kare, Mann Whitney U testi, tekrarlı ölçümlerde çok yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Çalışmaya alınan çocukların 14'ü girişim, 13'ü kontrol grubunu oluşturmuştur. Çalışmaya alınan çocukların yaş ortalamasının girişim grubunda 9.5, kontrol grubunda ise 12.1'dir. Girişim grubuna uygulanan Ped-m-TNS/TNS-PV ölçeklerinden alınan ön test, birinci izlem ve ikinci izlem puan ortalamaları sırasıyla 4.50±3.1/4.14±3.13, 2.86±2.34/2.36±2.02, 1.29±1.97/0.71±1.20 olarak saptanmıştır. Kontrol grubunda ise Ped-m-TNS/TNS-PV ölçeklerinden alınan ölçeğinin ön test, birinci izlem ve ikinci izlem puan ortalamaları sırasıyla 3.0±2.73/2.46±3.43, 5.08±3.04/4.38±3.54, 6.62±4.51/6.31±4.25 saptanmıştır. Nöropati ölçeklerinde grup*zaman karşılaştırmasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır. Girişim grubuna uygulanan SSPEDİ ölçeğinden alınan ön test, birinci izlem ve ikinci izlem puan ortalamaları sırasıyla 17.92±9.31, 11.07±8.95, 5.0±4.87, kontrol grubunun ise kontrol grubunun 16.92±5.99, 16.92±5.99, 19.00±6.86 olarak saptanmıştır. Gruplar arası zaman karşılaştırmasında ön testte girişim ve kontrol grubu arasında anlamlı bir fark bulunmazken, birinci ve ikinci izlem ölçümlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır. Girişim grubunda ön test, birinci ve ikinci izlem sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuş, birinci ve ikinci izlemde kansere bağlı yaşanan semptom puan ortalamalarının azaldığı saptanmıştır. Gruplar arası zaman karşılaşmasında da birinci ve ikinci izlemde girişim grubunun kontrol grubuna göre semptom yükünün daha az olduğu tespit edilmiştir. Tüm çocuklara uygulanan Wong Baker Ağrı Değerlendirme Ölçeğinde girişim ve kontrol grubunda ön test, birinci izlem ve grup*zaman karşılaştırmasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. İkinci izlem verilerinde gruplar arasında anlamlı bir fark saptanmıştır. Bu araştırmanın sonucunda teknoloji destekli verilen yoga ve egzersizin lösemili çocuklarda kemoterapiyle ilişikli periferik nöropatiyi ve kansere bağlı yaşanan semptomları azalttığı saptanmıştır. Yoga ve egzersizin lösemili çocuk hastalarda nöropatiyi azaltmak için uygulanması önerilmektedir.