Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÖZDENUR ERİŞ
Danışman: Hale Ören
Özet:
Amaç̧: Bu araştırmada DEÜ Çocuk Acil
servisine travma ile başvuran pediatrik hastalarda izlemde gelişebilecek ATK
insidansını, risk faktörlerini ve prognoza etki eden faktörleri ortaya koymayı,
mortalite ve morbidite durumlarını saptamayı ve elde ettiğimiz prediktif
değerleri dikkate alarak bu hastaların takip ve tedavilerinin planlanmasında
ATK konusunda farkındalık yaratmayı amaçladık.
Gereç ve Yöntem: DEÜ Çocuk Acil
Servisine 1 Ocak 2015-1 Haziran 2023 tarihleri arasında başvuran ve yaşları 1
ay -18 yaş arası olan travma hastaları bu çalışmaya dahil edildi. Hastaların
demografik verileri, travmaya ait bilgi ve değerlendirmeleri, klinik bilgileri,
laboratuvar ve radyolojik tetkik sonuçları, tedavi ve izlemleri, prognozları, mortalite
ve morbidite nedenlerine ait veriler hasta dosyalarından alınıp veri toplama
formuna kaydedildi; bulgular retrospektif olarak incelendi.
Bulgular: Çalışmamızda 1071 hastanın
verilerine ulaşıldı. Hastaların ortalama yaşı 8,8 ± 5,7; 758’i (%70,8) erkek,
313’ü (%29,2) kızdı. ATK görülme insidansı % 30,9 bulundu. Yaralanma Şiddeti
Skoru (ISS) <15 olan hafif travma hastalarının % 21,5’inde, ISS 15-24 olan
hastaların % 39,2’sinde, ISS ≥25 olan hastaların % 64,2’sinde ATK geliştiği
saptandı. Hastaların bulguları istatistiksel olarak analiz edildiğinde Glaskow
Koma Skoru’nun ≤8, ISTH DIK skorunun ≥ 5 olması, anormal vital bulgu
(hipotansiyon, hipertansiyon, bradikardi, taşikardi) bulunması, anemi varlığı
ve acil serviste transfüzyon ihtiyacı ATK gelişimini öngörmede en önemli
bağımsız risk faktörleri olarak tespit edildi. ATK varlığında erken dönemde
intrakranial kanama, geç dönemde hiperkoagülopatik olay daha sıktı (p=0,013,
p=0,009). ATK görülen hastalarda görülmeyenlere göre ekstrakranial
hiperkoagülopatik olay daha sık görüldü (p=0,005). ATK var olan hastalarda
mortalite % 6,3 olarak saptandı; ATK varlığı mortaliteyi 8,1 kat arttırmıştı. Travma
sonrası ilk görüntülemesi normal olup izlemde intrakranial kanama gelişen % 0,7
hastada trombositopeni varlığı, aPTT ve PT yüksekliği en önemli risk
faktörlerini oluşturmaktaydı. İzlemde kranial kanama saptanma zamanı median
24,0 (0,5-48,0) saat idi.
Travma sonrası
hastaların % 2,6’sında hiperkoagülopatik olay gelişti. Tromboz saptanma zamanı
ortalama 7,10±10,30 gün; median 3,5 (0,02-35) gün idi. Trombozların % 25’i 0-1
yaş, % 17,9’u 2-4 yaş, % 14,3’ü 5-9 yaş, % 10,7’si 10-12 yaş, %32,1’i 13 yaş ve
üstünde görüldü. Trombüsler en sık serebral yerleşimliydi (%53,6). Trombüslerin
% 42,9’u arteriyel, %57,1’i venöz idi. Venöz trombozların % 62,5’i ekstremite
derin ven trombozu, % 18,8’i serebral, % 6,2’si splenik, % 6,2’si renal, %
6,2’si vena cava inferiorda lokalizeydi. Başvuruda anormal vital bulgu varlığı,
travmatik beyin hasarı olması ve kronik hastalık zemininde gelişen ATK’nın
hiperkoagülopatik olay gelişme riskini arttığı görüldü. Travma sonrası tromboz
gelişen hastalarda mortalite oranı % 7,1 idi. Hiperkoagülopati gelişen
hastalarda sekel oranı hiperkoagülopati gelişmeyen hastalara göre daha
yüksekti.
Sonuç: Pediatrik yaş grubundaki travma hastalarında travmaya bağlı kanama kadar ATK’ye bağlı kanamalar ve hiperkoagülabilite gelişebilmekte, hiperkoagülopati mortaliteye ve sekelli bir yaşama neden olabilmektedir. Özellikle 0-1 yaş arasında ve ergenlik döneminde olan hastalarda travma sonrası tromboz gelişiminin daha fazla görüldüğü, kafa travmasının da birlikte olduğu multitravma hastalarının ve kronik hastalığı bulunan çocukların hiperkoagülopati açısından yüksek risk taşıdığı akılda tutulmalı; ATK saptanan hastalar hiperkoagülabilite açısından dikkatli takip edilmeli, erken tanı ve etkin tedavileri sağlanarak mortalite ve morbidite oranlarının azaltılmasına çalışılmalıdır.