Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HİLAL DEMİRDÜZEN
Danışman: Fatma Ebru İkiz
Özet:
Bu araştırmanın amacı, ergenlerin algılanan sosyal destek düzeyleri ve duygusal özyeterlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi ve ergenlerin algılanan sosyal destek ve duygusal özyeterlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Bu araştırma tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemi 2011-2012 öğretim yılı içerisinde İzmir ili Bornova ve Bergama ilçelerinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı?na bağlı resmi liselerin 10 ve 11. sınıflarında öğrenim gören 181 kız (%60,3), 119 erkek (%39,7) olmak üzere toplam 300 öğrenciden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında Çocuk ve Ergenler için Sosyal Destek Değerlendirme Ölçeği (SDDÖ), Duygusal Özyeterlik Ölçeği (DÖYÖ) ve araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde Sosyal Bilimler için İstatistik Paket Programı (SPSS) 15.0?dan yararlanılmıştır. Veri setinin normal dağılım gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla Kolmogorov Smirnov Testi yapılmıştır ve verilerin normal dağılım göstermediği tespit edilmiştir. Katılımcıların sosyal destek ve duygusal özyeterlik alt ölçek puanları, demografik özelliklerine göre Mann Whitney-U ve Kruskal Wallis-H testleri ile karşılaştırılmıştır. Değişken arasındaki ilişkileri saptamak amacıyla da Spearman Brown Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Çalışmanın sonunda, ergenlerin sosyal destek ve duygusal özyeterlik düzeylerinin anne eğitim düzeyi, anne/baba çalışma durumu, baba tutumu, ihtiyaç duyduklarında çevrelerinde kendilerine yardımcı olabilecek kişilerin varlığı ve çabuk öfkelenip öfkelenmeme değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılık göstermediği saptanmıştır. Katılımcıların demografik özelliklerine göre sosyal destek ve duygusal özyeterlik düzeylerinin bazı alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Bu sonuçlar aşağıda verilmektedir: - Kızların arkadaşlarından ve öğretmenlerinden algıladıkları sosyal desteğin, erkeklerden daha yüksek olduğu, ergenlerin ailelerinden algıladıkları sosyal desteğin ise cinsiyete göre farklılaşmadığını saptanmıştır. Kızların duyguları düzenleme, anlama ve algılama özyeterlik düzeylerinin erkeklerden daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. - 17 yaşındaki ergenlerin ailelerinden algıladıkları sosyal desteğin, 16 yaşındakilerden daha yüksek olduğu; 16 yaşındaki ergenlerin ise öğretmenlerinden algıladıkları sosyal desteğin 17 yaşındakilerden daha yüksek olduğu bulunmuştur. - Babası lise mezunu olan ergenlerin arkadaşlarından algıladıkları sosyal desteğin, babası ilkokul mezunu olanlardan daha yüksek olduğu bulunmuştur. - Orta ve yüksek sosyoekonomik duruma sahip ergenlerin algıladıkları arkadaş desteğinin, düşük sosyoekonomik duruma sahip olanlardan daha yüksek olduğu; orta sosyoekonomik duruma sahip olan ergenlerin algıladıkları öğretmen desteğinin, düşük sosyoekonomik duruma sahip olanlardan yüksek olduğu saptanmıştır. - Yaşamlarının büyük çoğunluğunu il ve ilçede geçiren ergenlerin arkadaşlarından algıladıkları sosyal desteğin, yaşamının büyük çoğunluğunu köyde geçirenlerden daha yüksek olduğu saptanmıştır. - Okul başarısı yüksek olan ergenlerin arkadaşlarından algıladıkları sosyal destek düzeyinin okul başarısı düşük olanlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Okul başarısı yüksek olan ergenlerin duyguları düzenleme, anlama, algılama ve düşünceyi destekleyici olarak kullanma özyeterlik düzeylerinin okul başarısı düşük olanlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. - Anne tutumunu ilgisiz, otoriter, demokratik, aşırı koruyucu ve destekleyici algılayan ergenlerin algıladıkları aile desteğinin anne tutumunu aşırı hoşgörülü algılayanlardan; anne tutumunu ilgisiz, otoriter, demokratik, aşırı koruyucu algılayanların aile desteğinin ise destekleyici olarak algılayanlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Anne tutumlarını aşırı hoşgörülü ve destekleyici olarak algılayan ergenlerin duyguları düşünceyi destekleyici olarak kullanma özyeterlik düzeylerinin aşırı koruyucu algılayanlardan yüksek olduğu saptanmıştır. - Arkadaş ve rehber/diğer öğretmenlerin kendisine yardımcı olabileceğini düşünen ergenlerin algıladıkları aile desteğinin anne/babanın yardımcı olabileceğini düşünenlerden daha yüksek olduğu saptanmıştır. - Kişisel ihtiyaçlar ve diğer konularda yardım arayan ergenlerin ailelerinden algıladıkları sosyal destek düzeyinin derslerle ilgili konularda yardım arayanlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Arkadaş ilişkileri ve derslerle ilgili konularda yardım arayan ergenlerin duyguları anlama ve algılama özyeterlik düzeylerinin, kişisel ihtiyaçlar konusunda yardım arayanlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. - Ergenlerin algıladıkları sosyal destek düzeyi alt boyutlarında kendilerini oldukları gibi kabul eden kişilerin varlığı, üzüntülü olduklarını başkalarının anlayabilme durumu, kavga edip etmeme durumu ve olumsuz duygularını olumluya çevirebilme durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. - Ergenlerin duygusal özyeterlik düzeyi alt boyutlarında kendilerini oldukları gibi kabul eden kişilerin varlığı, ihtiyaçları olduğunda çevrelerindeki kişilerin kendileri ile ilgilenme durumu, üzüntülü ve mutlu olduklarını ifade edebilme durumu, üzüntülü ve mutlu olduklarını başkalarının anlayabilme durumu, öfkelerini kontrol edip edememe durumu, olumlu ve olumsuz duygularının nedenlerini anlayabilme durumu ve olumsuz duygularını olumluya çevirebilme durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, duygusal özyeterlik ölçeği ve sosyal destek ölçeği toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Ancak ergenlerin duyguları düzenleme, anlama, algılama, düşünceyi destekleyici olarak kullanma ve duygusal özyeterlik ölçeği toplam puanları ile algılanan aile desteği arasında negatif yönlü düşük düzeyde anlamlı ilişki bulunmuştur. Ergenlerin duyguları düzenleme, anlama, algılama, düşünceyi destekleyici olarak kullanma ve toplam duygusal özyeterlik düzeyleri arttıkça ailelerinden algıladıkları sosyal desteğin azaldığı saptanmıştır. Ayrıca ergenlerin duyguları düzenleme ve düşünceyi destekleyici olarak kullanma özyeterlik düzeyleri arttıkça algıladıkları sosyal desteğin azaldığı bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Sosyal destek, duygusal özyeterlik, ergen.