Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: EBRU KARABULUT
Danışman: Fatma Ebru İkiz
Özet:
Bu araştırmada psikolojik danışman adaylarının düşünme stillerinin ve sosyo-demografik özelliklerinin duygusal zeka alt boyutlarıyla ilişkisi ile yordayıcı etkisi incelenmiştir. Araştırmanın evrenini, 2012-2013 eğitim öğretim yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi ve Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nde öğrenim görmekte olan psikolojik danışman adayları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı'nda, 2., 3. ve 4. sınıf düzeyinde öğrenim görmekte olan, 181'i kadın, 119'u erkek toplam 300 psikolojik danışman adayı oluşturmaktadır. Araştırmada ölçme aracı olarak Bar-On Duygusal Zeka Ölçeği (Bar-On, 1997) ve Düşünme Stilleri Ölçeği (Sünbül, 2004) ile araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 21.0 istatistik programı ve Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı, bağımsız t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Tukey Testi ve Çoklu Regresyon Analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen önemli sonuçlardan biri, psikolojik danışman adaylarının kişisel beceriler düzeylerinin yüksek ancak stres yönetimi düzeylerinin düşük olduğudur. Cinsiyet açısından sonuçlar değerlendirildiğinde, kızların bağımsızlık, duygusal benlik bilinci, sosyal sorumluluk, kişiler arası ilişkiler ve iyimserlik düzeyleri erkek psikolojik danışman adaylarından daha yüksektir. Dördüncü sınıfların sosyal sorumluluk ve strese dayanıklılık düzeylerinin ikinci sınıfta okuyan psikolojik danışman adaylarından daha yüksek olduğu bulgusu elde edilmiştir. Kendini gerçekleştirme, sosyal sorumluluk ve mutluluk alt boyutlarıyla anne eğitim düzeyi arasında pozitif yönde anlamlı; kendini gerçekleştirme, esneklik ve mutluluk alt boyutlarıyla baba eğitim düzeyi arasında pozitif yönde anlamlı; gerçekçilik ve dürtü kontrol alt boyutlarıyla ebeveyn eğitim düzeyi arasında negatif yönde anlamlı ilişkiler olduğu ortaya çıkmıştır. Sosyal sorumluluk ve mutluluk alt boyutları ile psikolojik danışman adaylarının ailelerinin gelir düzeyleri pozitif yönde anlamlı bir ilişki içerisindeyken; problem çözme ve dürtü kontrol duygusal zeka alt boyutları ile psikolojik danışman adaylarının ailelerinin gelir düzeyleri arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu sonucu elde edilmiştir. Ayrıca mutluluk düzeyleri ile algılanan ekonomik düzey arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Araştırma bulgularına göre duygusal zekanın kişisel beceriler alt boyutu ile düşünme stillerinin özerk düşünme, yargılayıcı düşünme, aşamalı düşünme, eş değerci düşünme, ayrıntıcı düşünme, içe dönük düşünme, dışa dönük düşünme ve yenilikçi düşünme arasında pozitif yönde; gelenekçi düşünme ve bütüncül düşünme arasında negatif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu saptanmıştır. Duygusal zekanın kişiler arası beceriler alt boyutu ile düşünme stilleri alt boyutlarından özerk düşünme, yargılayıcı düşünme, aşamalı düşünme, ayrıntıcı düşünme, dışa dönük düşünme ve yenilikçi düşünme arasında pozitif yönde; gelenekçi düşünme arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Duygusal zekanın şartlar ve çevreye uyum alt boyutu ile düşünme stilleri alt boyutlarından özerk düşünme, yargılayıcı düşünme, aşamalı düşünme, ayrıntıcı düşünme, dışa dönük düşünme ve yenilikçi düşünme arasında pozitif; gelenekçi düşünme arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Duygusal zekanın stres yönetimi alt boyutu ile düşünme stilleri alt boyutlarından özerk düşünme, yargılayıcı düşünme, aşamalı düşünme ve yenilikçi düşünme arasında pozitif yönde; kuralcı düşünme ve dışa dönük düşünme arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu sonucu elde edilmiştir. Duygusal zekanın genel ruh hali alt boyutu ile düşünme stilleri alt boyutlarından özerk düşünme, yargılayıcı düşünme, aşamalı düşünme, eş değerci düşünme, ayrıntıcı düşünme, dışa dönük düşünme ve yenilikçi düşünme arasında pozitif; gelenekçi düşünme arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Düşünme stilleri alt boyutlarından özerk düşünme, yargılayıcı düşünme, kuralsız düşünme, içe dönük düşünme ve dışa dönük düşünmenin duygusal zeka alt boyutlarından kişisel becerilerin önemli yordayıcıları olduğu, toplam varyansın %24'ünü açıkladığı sonucu elde edilmiştir. Düşünme stilleri alt boyutlarından özerk düşünme, ayrıntıcı düşünme ve dışa dönük düşünmenin kişiler arası ilişkiler boyutunun önemli yordayıcıları olduğu, toplam varyansın %16'sını açıkladığı sonucuna ulaşılmıştır. Düşünme stilleri alt boyutlarından yargılayıcı düşünme, aşamalı düşünme ve dışa dönük düşünmenin şartlar ve çevreye uyum boyutunun önemli yordayıcıları olduğu, toplam varyansın %24'ünü açıkladığı sonucu elde edilmiştir. Düşünme stilleri alt boyutlarından kuralcı düşünme, yargılayıcı düşünme ve aşamalı düşünmenin stres yönetimi duyusal zeka alt boyutunun önemli yordayıcıları olduğu, toplam varyansın %16'sını açıkladığı görülmüştür. Düşünme stilleri alt boyutlarından ayrıntıcı düşünme, dışa dönük düşünme, yenilikçi düşünme ve gelenekçi düşünmenin genel ruh hali boyutunun önemli yordayıcıları olduğu, toplam varyansın %23'ünü açıkladığı sonucuna ulaşılmıştır. Psikolojik danışman adaylarının sosyo-demografik özelliklerinin duygusal zeka düzeylerini yordamasına ilişkin yapılan analizler sonucunda, cinsiyet, sınıf düzeyi, anne-babanın eğitim düzeyi, ailenin ekonomik geliri ve algılanan ekonomik durumu değişkenlerinin psikolojik danışman adaylarının duygusal zeka düzeylerinin önemli yordayıcıları olmadığı sonucu elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: duygusal zeka, düşünme stilleri, psikolojik danışman adayları