Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: TOPRAK KOÇAK
Danışman: Nilay Danış
Özet:
ÖZET
Giriş:
Metabolik disfonksiyon ilişkili steatohepatit (MASH), genellikle karaciğer fibrozisi ile
ilişkilendirilen, siroz ve karaciğer yetmezliğine ilerleyebilen bir durumdur. FIB4, APRI ve
NFS skorları gibi biyopsi öncesi laboratuvar bulgularından hesaplanan non-invaziv
biyobelirteçler, MASH hastalarında fibrozis derecesini öngörmek için kullanılmaktadır.
Ancak bu skorların karaciğer fibrozisini değerlendirmedeki tahmin doğruluğu ve uzun dönem
sonuçlardaki rolleri halen araştırılmaktadır. Ayrıca, de novo karaciğer sirozu gelişimi ve
karaciğer biyopsisi sonrası sağkalım oranlarının incelenmesi önemlidir.
Amaç:
Bu çalışmanın amacı, biyopsi öncesi laboratuvar skorlarının (FIB4, APRI ve NFS)
MASH hastalarında karaciğer fibrozisini öngörme yeteneğini analiz etmektir. Ayrıca, bu
hastalarda karaciğer biyopsisi sonrası de novo siroz insidansı ve sağkalım sonuçları
değerlendirilecektir.
Gereç ve Yöntem:
Bu araştırma, retrospektif bir kohort çalışması olarak tasarlanmıştır. Çalışmaya,
01/01/2013 ile 01/01/2024 tarihleri arasında Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Tıp Fakültesi
Hastanesi'nde karaciğer biyopsisi yapılan ve patolojik değerlendirme sonucunda hepatosteatoz
tanısı alan, dahil olma kriterlerini karşılayan 175 hasta dahil edilmiştir. Veriler, DEÜ Tıp
Fakültesi Hastanesi dijital arşiv kayıtlarından elde edilmiştir. Bu retrospektif, tek merkezli
çalışmada, Metabolik Disfonksiyon İlişkili Steatohepatit (MASH) hastalarında FIB4, APRI ve
NFS skorlarının karaciğer fibrozisini öngörme yeteneği değerlendirildi. Skorlar biyopsi öncesi
laboratuvar bulgularına dayanılarak hesaplandı. Bu skorların karaciğer fibrozisini
öngörmedeki tanısal performansı, ROC (Alıcı İşletim Karakteristiği) analizi ile
değerlendirildi. Karaciğer biyopsisi sonrası sağkalım sonuçları ve de novo siroz gelişimi, Cox
regresyon analizleri ile analiz edildi.
v
Bulgular:
Çalışmaya yaş ortalaması 49.9 ± 14.1 yıl olan, %54.9’u kadın olan 175 hasta dahil edildi.
Medyan takip süresi 78 aydı. Biyopsi sonuçlarına göre, 75 hastada fibrozis yoktu, 45 hastada
evre 1, 7 hastada evre 2, 42 hastada evre 3 ve 6 hastada evre 4 fibrozis tespit edildi. İleri evre
fibrozisi (evre 3, 4) öngörmek için yapılan ROC analizlerinde şu sonuçlar elde edildi: FIB4
için AUC: 0.77, p=0.001, duyarlılık: %85, özgüllük: %58; APRI için AUC: 0.74, p=0.001,
duyarlılık: %75, özgüllük: %63; NFS için AUC: 0.74, p=0.001, duyarlılık: %68, özgüllük:
%63.
Biyopsi sırasında siroz bulunmayan 169 hastanın 25’inde de novo siroz gelişti. De novo
siroz gelişimi için yapılan tek değişkenli Cox regresyon analizinde yaş (p=0.001), biyopsi
sırasında fibrozis evresi (p<0.001), NFS (p<0.001), FIB4 (p<0.001) ve hipertansiyon (HT)
(p=0.002) ilişkili parametreler olarak belirlendi. Çok değişkenli analizde fibrozis evresi (HR:
3.045, p=0.001) ve hipertansiyon (HR: 4.096, p=0.047) bağımsız olarak de novo siroz
gelişimi ile ilişkilendirildi. Takip sırasında hepatoselüler karsinom (HCC) gelişti.
Takip süresince 16 hasta çeşitli nedenlerden dolayı yaşamını yitirdi. Sağkalım analizinde, tek
değişkenli değerlendirme yaş, FIB4 skoru, albümin ve HbA1c seviyeleri ile ilişkili bulundu.
Çok değişkenli analizde yaş (HR: 1.070, p=0.031), albümin (HR: 15.151, p<0.001) ve HbA1c
(HR: 1.589, p<0.001) sağkalım ile bağımsız olarak ilişkilendirildi.
Sonuç:
Bu çalışmada, FIB4 skoru ileri fibrozisi öngörmede APRI ve NFS skorlarına kıyasla daha
iyi bir gösterge olarak bulunmuştur. 25 hastada de novo siroz gelişmiş ve fibrozis evresi, siroz
gelişimini öngörmede en güçlü belirteç olarak saptanmıştır. Klinik uygulamada hastaların
takibinin fibrozis evresine göre uyarlanması faydalı olacaktır. Hipertansiyon (HT) de novo
siroz gelişimi ile, HbA1c ise sağkalım sonuçları ile ilişkilendirilmiştir. Diyabet ve
hipertansiyon gibi komorbiditelerin yönetiminin önemi vurgulanmaktadır. Bu tek merkezli
çalışma, fibrozis skorlarının öngörü gücünü değerlendirmesi ve MASH’ın klinik pratikteki en
önemli uzun dönem komplikasyonlarını ortaya koymasıyla değerli bir katkı sunmaktadır.
DEMOCRAPHIC, PATHOLOGICAL, AND ROUTINE LABORATORY DATA
ANALYSIS OF PATIENTS WITH HEPATOSTEATOSIS DIAGNOSED BY LIVER
BIOPSY
ABSTRACT
Introduction:
Metabolic dysfunction-associated steatohepatitis (MASH) is a condition commonly
associated with liver fibrosis, which can progress to cirrhosis and liver failure. Non-invasive
biomarkers such as FIB4, APRI, and NFS scores, calculated from pre-biopsy laboratory
findings, are used to predict the degree of fibrosis in MASH patients. However, the predictive
accuracy of these scores for assessing liver fibrosis and their role in long-term outcomes
remain under investigation. Additionally, the development of de novo liver cirrhosis and
survival rates post-liver biopsy in MASH patients are important aspects to evaluate. This
study aims to analyze the ability of pre-biopsy laboratory scores (FIB4, APRI, and NFS) to
predict liver fibrosis in MASH patients. Furthermore, it seeks to assess the incidence of de
novo liver cirrhosis and survival outcomes following liver biopsy in these patients.
Objective:
The aim of this study is to examine the factors affecting the development of fibrosis in
patients diagnosed with hepatosteatosis, evaluate the effectiveness of FIB-4, APRI, and NFS
biomarkers in diagnosing and excluding significant and advanced fibrosis, and investigate
factors affecting survival.
Materials and Methods:
This research was designed as a retrospective cohort study. A total of 175 patients who
underwent liver biopsy at Dokuz Eylül University (DEU) Faculty of Medicine Hospital
between 01/01/2013 and 01/01/2024 and were diagnosed with hepatosteatosis based on
pathological evaluation and met the inclusion criteria were included in the study. Data were
obtained from the digital archive records of DEU Faculty of Medicine Hospital. This
retrospective, single-center study aimed to evaluate the predictive ability of FIB4, APRI, and
NFS scores for liver fibrosis in patients with Metabolic Associated Steatohepatitis (MASH).
The scores were calculated based on pre-biopsy laboratory findings. The diagnostic
performance of these scores in predicting liver fibrosis was assessed using Receiver Operating
Characteristic (ROC) analysis. To evaluate the survival outcomes and the development of de
novo liver cirrhosis after liver biopsy, Cox regression analyses were performed.
vii
Results:
The study was conducted with 175 patients, with a mean age of 49.9 ± 14.1 years, and
54.9% of the participants were female. The median follow-up duration was 78 months.
According to biopsy results, 75 patients had no fibrosis, 45 had stage 1, 7 had stage 2, 42
had stage 3, and 6 had stage 4 liver fibrosis. ROC analyses for predicting advanced fibrosis
(stage 3, 4) revealed the following results: for FIB4, AUC: 0.77, p=0.001, sensitivity: 85%,
specificity: 58%; for APRI, AUC: 0.74, p=0.001, sensitivity: 75%, specificity: 63%; and for
NFS, AUC: 0.74, p=0.001, sensitivity: 68%, specificity: 63%.
Among the 169 patients without liver cirrhosis at the time of biopsy, 25 developed de novo
liver cirrhosis. In the univariate Cox regression analysis for the development of de novo liver
cirrhosis, age (p=0.001), fibrosis stage at biopsy (p<0.001), NFS (p<0.001), FIB4 (p<0.001),
and hypertension (HT) (p=0.002) were identified as associated parameters. In the multivariate
analysis, fibrosis stage (HR: 3.045, p=0.001) and hypertension (HR: 4.096, p=0.047) were
found to be independently associated with the development of de novo liver cirrhosis.
Hepatocellular carcinoma (HCC) developed in patients during follow up.
During the follow-up period, 16 patients died from various causes. In the survival analysis,
univariate evaluation showed an association with age, FIB4 score, albumin, and HbA1c
levels. In the multivariate analysis, age (HR: 1.070, p=0.031), albumin (HR: 15.151,
p<0.001), and HbA1c (HR: 1.589, p<0.001) were independently associated with survival.
Conclusion:
In this study, FIB4 was found to be a better predictor of advanced fibrosis compared to
APRI and NFS. De novo liver cirrhosis developed in 25 patients, and the fibrosis stage was
identified as the strongest predictor of cirrhosis development. It would be beneficial to tailor
the follow-up of patients based on their fibrosis stage in clinical practice. Hypertension (HT)
was associated with the development of de novo liver cirrhosis, while HbA1c was associated
with survival outcomes, highlighting the importance of managing comorbidities such as
diabetes mellitus (DM) and hypertension. Although this is a single-center study, it adds value
by evaluating the predictive power of fibrosis scores and illustrating the long-term
complications of MASH, which are among the most significant in clinical practice.