Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama , Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: Begüm Acar
Danışman: Gözde Ekşioğlu Çetintahra
Özet:
2019 yılı Mart ayında Dünya Sağlık Örgütü’nün pandemi olarak ilan ettiği COVID-19, dünya genelinde kentsel yaşantıyı etkilemiş, pandemi ile mücadele kapsamında geliştirilen müdahale araçları, alışılagelen düzeni değiştirmiştir. Sağlık uzmanlarının önerdiği maske, mesafe, hijyen gibi kavramlar bireyin ve toplumun yaşantısının bir parçası haline gelirken, kentsel yaşamı kısıtlayan unsurlara dönüşmüştür. Alınan önlemler pandemi ile mücadelede gerekli olmaktaysa da kişilerin mekanla etkileşimini kısıtlamaktadır ki bu kısıtlamanın pandemi sonrasında bir yaşam tarzına dönüşebileceği ve mekan düzenleme disiplinlerinin yeni yaşam tarzının gerektirdiği kullanımların mekansal düzeni üzerinden yeni sorun ve çözüm önerilerini tartışması gerektiği yadsınamaz bir olgudur.
Günümüzde karşılaştığımız durum, küresel çapta etkili bir sağlık sorunu üzerinden gelişmiş ve sağlık disiplini uzmanlarının önerileri doğrultusunda kişilerin belirli kurallar çerçevesinde yaşamlarını sürdürmeleri için özellikle kentsel mekanla etkileşimin azaltılmasına yönelik önlemler alınmasını gerektirmiştir. Sağlık uzmanlarının gerekli gördüğü bu kurallar, halihazırda sağlık orijininden gelen kentsel tasarım ve planlama uzmanlarının sağlıklı bir kentsel yaşam için yeni pratikler geliştirmesine de zemin hazırlayacaktır. Öyle ki kentsel mekandan soyutlanmak, kişinin yaşadığı konutun bulunduğu çevrelerin niteliklerinin sorgulanmasını da gerektirmektedir. Kişinin yaşadığı konutun bahçesinin olması, konutun bulunduğu sokağın temas ve hijyen kuralları açısından uygun nitelikler barındırması, konuttan rahatlıkla erişilebilecek şekilde kentsel açık alanlara ulaşım sağlanabilmesi gibi hususlar, kentsel kısıtlamaların kaldırılması sonrasında da incelenmesi gereken konular haline gelecektir. Bu nedenle mevcut durumdaki konut yapılarının, sağlık uzmanlarının önerdiği kurallar çerçevesinde ve sağlıklı bir kentsel tasarım ve planlama kriterleri açısından ele alınması önemlidir. Bu tez kapsamında mevcut bir yerleşim alanında, farklı nitelikler gösteren konut alanlarının yakın çevre özelliklerinin, literatür kapsamında ele alınan sağlıklı yerleşim kriterleriyle, pandemi ile mücadelede sağlık uzmanlarının önerdiği kriterler çerçevesinde tartışılarak yeterliliklerin ve eksikliklerin belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu kriterler, konut alanlarının fiziksel çevre özellikleri açısından tartışıldıktan sonra, söz konusu alanların algısal niteliklerinin de incelenebilmesi için sağlık uzmanlarının, mekan düzenleme disiplini uzmanlarının (mimarlık, planlama, kentsel tasarım, peyzaj planlama, vb) görüşleri ve bu uzmanlıklar dışındaki alanlarda çalışan ve saha çalışmasında incelenen alanlarda yaşayan kentlilerin algısal değerlendirmeleri ile de eşleştirilecektir. Bu eşleştirme, pandemi sonrasında konut alanlarından memnuniyet ve beklentileri ortaya koyabileceğinden, kentsel gelişim için önemli öneriler de barındırabilecektir. Konunun güncel olması, kentsel tasarım ölçeğinin uygulama araçları üzerinden tartışılabilmesi ve yaşanılan pandemi süreci sonrasına ilişkin öngörülerde bulunacak olması açısından tez çalışmasının, kentsel tasarım literatürüne öncü katkılar sunacağı düşünülmektedir.