Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HAZAL SALTAN
Danışman: Aynur Maktal
Özet:
ÖZET
Tarih içerisinde Türklerin ortaya koydukları eserlerde tabiatın çok
dikkatli gözlemlendiği, doğa elemanlarının stilize ve sembolize edilerek
uygulandığı görülür. Türk sanatında üsluba/
çekmek son derece önemli olmuştur. Bir başka deyişle üsluplaştırma islamiyetten önceki dönemlere ait Pazırık ve Noin-Ula
kurganlarından çıkan örneklerde farklı yorumlamalarla karşımıza çıkmış olmakla
birlikte, bu durum Anadolu kültürünün tüm eserlerinde de hakim özellik olarak
görülmektedir. Batı literatüründe stilizasyon
olarak olarak ifade edilen üsluplaştırmaya ait örnekler, tarihi süreçte klasik
devrini yaşamış olup, Osmanlı Dönemi’nde üsluplaştırma anlayışının en güzel
verilerini yazma eser tezyinat örneklerinden kumaş desenlerine kadar pek çok
farklı disiplinlerdeki eserlerde yerini almıştır. Üsluplaştırma da en belirgin örnekler arasında yer alan hatayi, rumi, bulut gibi
motiflerin başlangıçtaki biçimlerinden ne derece soyutlandığı; Karamemi ekolu
ile de yarı üsluplaştırma olarak evrildiğini yine sayısız tarihi vesika
ve örneklerinde izlenebilmektedir.
Bu husustan hareketle çalışmamızda, bulunduğumuz coğrafyada ve aynı zamanda
şifalı bitki türlerinden olan dört çeşit seçilmiştir. Bunların yarı
üsluplaştırma anlayışıyla yorumlanmasıyla yeni ve özgün motiflerin elde edilmesi
böylece tezyinatımıza yeni motiflerin kazandırılması amaçlanmıştır. Örneklerine
sıklıkla rastlamadığımız pasiflora,
filipendula, hodan ve enginar bitki ve çiçekleri farklı bakış açıları ve
duruş özelliklerine göre profilden, yatık, önden ve üstten görünüş biçimlerine
göre değişik boyutlarda yorumlanarak oluşturulmuştur. Hazırlanan özgün
motiflerimizin kendi disiplinine kazandırılması ve özgün tasarımlar da
kullanılması hedeflenmiştir. Motiflerin uygulama aşamasında halkar, şükufe ve
münhani gibi klasik teknikler kullanılmıştır. Akademik anlayışla incelenen ve
yorumlanan bu gibi süreçlerin yaygınlaşması, geleneği olan motiflerimiz
konusunda bilincin arttırılmasına, çeşitliliğe, estetik değer zenginliğine de
katkı sağlayacaktır. Çalışma konusu yöntemi ve verileri bakımından özgün bir
araştırmadır.
Anahtar Sözcükler: Tezyinat,
Üsluplaştırma, Enginar, Pasiflora, Filipendula, Hodan