İlkokul ve ortaokul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri-Educational Sciences, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: İSMAİL ADIŞEN

Danışman: Necla Fırat

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Bu araştırmanın amacı, ilkokul ve ortaokul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin ne düzeyde olduğunun belirlenmesi ve bu görüşlerin öğretmenlerin ve görev yapılan okulun bazı değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır. Araştırma örneklemini 2021-2022 eğitim öğretim yılında İzmir ili Karşıyaka ilçesinde bulunan kamu ilkokul ve ortaokullarında görev yapan 352 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verileri araştırmacı tarafından geliştirilen "Kişisel Bilgi Formu" ve B. Bozkurt (2017) tarafından geliştirilen "Sosyal Adalet Liderliği Ölçeği" kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmada 11 alt probleme yanıt aranmıştır. Verilerin çözümlenmesinde aritmetik ortalama, standart sapma, t- testi, ANOVA ve LSD Önemlilik Testi kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları aşağıdaki gibi özetlenebilir: İlkokul ve ortaokul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri, hem ölçek genelinde hem de ölçek boyutları bazında "katılıyorum" düzeyindedir. Öğretmenler okul müdürlerinin en çok "paydaş desteği" boyutunda sosyal adalet liderliği davranışı gösterdiğini belirtmekte; bunu sırasıyla "dağıtıcı adalet", "katılım" ve "eleştirel bilinç" boyutlarında yer alan davranışlar izlemektedir. Okul müdürlerinin sergilediği sosyal adalet liderliği davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri; hem ölçek genelinde hem de ölçek boyutlarında öğretmenlerin cinsiyet, yaş, meslekî kıdem ve gelir düzeyi ile okulun bulunduğu çevrenin sosyoekonomik düzeyi açılarından anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Lisans mezunu öğretmenlerin, okul müdürlerinin sosyal adalet davranışlarına ilişkin görüşleri, yalnızca "dağıtıcı adalet" boyutunda, lisansüstü öğrenim görmüş olan öğretmenlerden anlamlı düzeyde yüksek bulunmuş; diğer boyutlar ve ölçek genelinde, öğrenim düzeyi değişkeni açısından anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır. Evli öğretmenlerin, okul müdürlerinin ölçek genelinde ve tüm boyutlardaki sosyal adalet liderliği davranışlarını, bekâr öğretmenlerden daha yüksek düzeyde algıladıkları görülmüştür. Hem 1 çocuk sahibi hem de 2 ve üzeri çocuk sahibi olan öğretmenlerin, hiç çocuğu olmayan öğretmenlerle karşılaştırıldığında, okul müdürlerinin sosyal adalet liderliğinin "dağıtıcı adalet" boyutundaki davranışlarını daha yüksek düzeyde algıladıkları ortaya çıkmıştır. Diğer boyutlarda ve ölçek genelinde söz konusu değişken açısından anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır. Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin "katılım" ve "dağıtıcı adalet" boyutlarında okul türüne göre anlamlı bir farklılık gösterdiği görülmüştür. Söz konusu iki boyutta da ilkokullarda görev yapan öğretmenlerin puan ortalamalarının ortaokullarda görev yapan öğretmenlerinkinden daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Diğer boyutlarda ve ölçek genelinde okul türüne göre anlamlı bir farklılık gözlenmemiştir. Okul müdürlerinin sergilediği sosyal adalet liderliği davranışlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin, hem ölçek genelinde hem de ölçeğin boyutlarında, okulda bulunan kaynaştırma öğrenci sayısı açısından anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıştır. Elde edilen bulgulara göre; 10 ve daha az kaynaştırma öğrencisine sahip okullarda görev yapan öğretmenler, 11-20 kaynaştırma öğrencisine sahip okullarda görev yapan öğretmenlerle karşılaştırıldığında, okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışlarını daha yüksek düzeyde sergilediği görüşündedirler. 21 ve üzeri kaynaştırma öğrencisi olan okullarda görev yapan öğretmenler ise hem 10 ve daha az hem de 11-20 kaynaştırma öğrencisi olan okullarda görev yapan öğretmenlerle kıyaslandığında, okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışlarını daha yüksek düzeyde sergilediği yönünde görüş ortaya koymuşlardır.