Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Emre Beyaz
Danışman: Atalay Gündüz
Özet:
Yemek yazısı, hem yemeğin kendisinin hem de mutfak okulu, restoran, mutfak araç-gereçleri, şef gibi yemekle ilgili diğer ögelerin konu edildiği ve bu konulara aşk, mutluluk, hüzün, tarih, kültür, kimlik, sosyoloji gibi çeşitli anlamların yüklendiği kurgu ve kurgu dışı eserlerin yer aldığı bir tür olarak tanımlanabilir. Yemek yazısı yazılı, görsel, işitsel ve dijital birçok alanda kendine yer bulabilmektedir. Çeviribilimde bu çok anlamlı ve çok yönlü yazın türünün çevirisine dair yapılmış çalışma sayısının azlığı ve göz ardı edilişi bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Bu çalışma, yemek yazısı alanında üretilen çeviri metinlerin alandaki görünümünü ve çeviri sürecinde yer alan eyleyicilerin rolü, konumu ve işlevini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Çeviri sürecinde var olan eyleyicilerin belli bir dünya görüşüne sahip olduğu, kozmopolit bireylerden oluştuğu ve ekonomik gücü elinde tutan kimselerden oluştuğu iddiasından yola çıkan bu tezde iki inceleme nesnesi seçilmiştir. Bu bağlamda, inceleme nesnesinin ilki Türkiye’de yemek yazısı alanı ve çevirisi alanında yazılı üretimde kendini gösteren kurgu ve kurgu dışı yemek eserleri veren kısacası böyle niş bir alanda faaliyet sürdüren Ruhun Gıdası Kitaplar yayınevi ve sahibi Güzin Yalın olmuştur. Ayrıca yukarıda değinildiği üzere, yemek yazısı yazılı medyadan dijital medyaya oldukça geniş bir alanda varlığını sürdürür. Bu dijital medyadan biri olan yemek blogları da incelemeye dâhil edilmiştir. Dâhil edilen yemek bloğu Türkiye’de ilklerden olması ve özçeviri örneği sunması yönleriyle diğerlerinden ayrılan “Cafe Fernando” adlı blog olup yazar/çevirmeni Cenk Sönmezsoy da ayrıca incelenmiştir. Eyleyici odaklı bir çalışma olan bu tez Even-Zohar’ın “agent” (eyleyici) (2002: 173) ve özçeviri (Hokenson ve Munson, 2007, Montini, 2010) kavramından faydalanmıştır. Yemeğin sosyal bir gösterge olduğunu iddia eden Bourdieu’nün (2015) habitus, sermaye, doxa gibi sosyolojik kavramları da eyleyicilerin alandaki rolü, konumu ve işlevini belirlemek maksadıyla çalışmada inceleme aracı olarak kullanılmıştır. Çalışmada, yemek yazısı çevirisinde rol oynayan eyleyicilerin entelektüel, gastronomik vb. habituslara, zengin bir kültürel, ekonomik sermayeye, ciddi bir sosyal ve simgesel sermayeye sahip olduğu tespit edilmiştir. Buna ek olarak çalışmada çevrilecek metnin seçilmesi, çeviri kararları gibi konularda bu habituslarının ve sermayelerinin çeviri sürecinde öne çıktığı ve görünür olduğu belirlenmiştir.