Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: PELİNSU DİLAY DENİZ
Danışman: Ceren Hıdıroğlu Ongun
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Sosyal biliş, bireylerin diğer insanların niyetlerini, davranışlarını ve eğilimlerini algılayıp bu bilgiler doğrultusunda uygun tepkiler oluşturmasını sağlayan zihinsel süreçlerdir. Sosyal bilişi değerlendirmek için geliştirilen çeşitli ölçüm araçları, genellikle yüz ifadelerinden zihinsel durumları tanıma veya diğer insanların duygularını, inançlarını ve niyetlerini anlama gibi becerilere dayanmaktadır. Bu bağlamda, Frith-Happé Animasyon Testi (AT), insana ait hiçbir uyaran içermemesi açısından farklı bir değerlendirme perspektifi sunmaktadır. AT, beyaz bir ekran üzerinde hareket eden iki üçgenin farklı koşullardaki etkileşimlerini içeren animasyonlardan oluşmaktadır. Bu doğrultuda, bu tez çalışmasının amacı AT’nin Türkiye örnekleminde geçerlik ve güvenirlik çalışmalarının yapılmasıdır. Ayrıca, AT performansının yaş, cinsiyet ve eğitim düzeyi gibi demografik değişkenlerden nasıl etkilendiği ve Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanısı almış bireyler ile sağlıklı kontrol grubu arasındaki sosyal biliş becerilerindeki farklılıkların AT aracılığıyla incelenmesi hedeflenmiştir. Çalışmaya toplam 267 sağlıklı yetişkin (yaşları 18 ile 45 arasında değişen 145 kadın ve 122 erkek) ve 20 OSB tanılı birey (yaşları 18 ile 39 arasında değişen 4 kadın ve 16 erkek) dahil edilmiştir. Veri toplama sürecinde AT ve Dokuz Eylül Zihin Kuramı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, genç yetişkinlerin diğer yaş gruplarına göre daha yüksek AT performansı sergilediğini ve ayrıca yüksek eğitim düzeyine sahip katılımcıların düşük eğitim düzeyindeki katılımcılara kıyasla daha iyi performans gösterdiğini ortaya koymuştur. Cinsiyetler arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Sağlıklı yetişkinler, OSB tanısı olan bireylere kıyasla daha yüksek AT performansı sergilemiştir. Genel olarak, AT’nin Türkiye örnekleminde kabul edilebilir düzeyde geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışma, Türkiye'deki sosyal bilişsel becerilerin değerlendirilmesine yönelik mevcut yöntemlere önemli bir katkı sunmakta ve gelecekteki araştırmalar için değerli bilgiler sağlamaktadır.