Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: EZGİ NUR ÇİL
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Yasemin Soysal
Eş Danışman: Sefa Kızıldağ
Özet:
Obezite, mortalite ve morbiditeye yol açabilen küresel bir halk sağlığı sorunudur. Etkili ve güvenli tedaviler için obezitenin patofizyolojisi üzerine yapılan çalışmalar adipogenez mekanizmalarına odaklanmaktadır. Birçok çalışma, doğal antiobezite ajanlarının, obeziteyle ilişkili metabolik bozuklukları azaltmada peroksizom proliferatörle aktive olan reseptör γ (PPARγ) ve CCAAT/güçlendirici bağlayıcı protein α (C/EBPα) genlerinin baskılanmasının etkili bir strateji olduğunu göstermiştir. Boron minerali ile kilo kaybı arasındaki ilişki daha önce bildirilmiş olsa da anti-adipojenik etkilerinin altında yatan mekanizmalar büyük ölçüde bilinmemektedir. Çalışmamızda, yaygın kullanılan in vitro hücre modellerinden 3T3-L1 kullanılarak anti obezite potansiyeli olan boron türevlerinden mineral kaynaklı borik asit (BA) ve besin kaynaklı kalsiyum fruktoboratın (CaFB) adipogenez üzerindeki etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda; boron uygulanan 3T3-L1 hücrelerinin adipositlere farklılaştırılması, Oil Red O (ORO) boyama ile lipitlerin gösterilmesi ve kantitatif ölçümü, WST-1 testi ile sitotoksisitenin belirlenmesi, Sirtüin 1 (SIRT1), Sirtüin 2 (SIRT2), PPARγ ve C/EBPα genlerinin mRNA ve protein ekspresyonlarının ölçümü, hücresel NAD⁺ ölçümü ve SIRT1 enzim aktivitesinin ölçümü yapılmıştır. Çalışmamızda CaFB (2 mM ve 5 mM) ve BA’nın (100 ve 250 µg/mL) sitotoksik etki göstermeyen iki dozu belirlenmiştir. Boron uygulanan hücrelerde PPARγ ve C/EBPα genlerinin mRNA ve protein seviyeleri kontrole kıyasla istatistiksel olarak anlamlı şekilde baskılanmıştır. Uzun yaşam genleri olarak bilinen Sirtüinlerin ekspresyonu, boron uygulaması sonucu artmıştır. 5 mM CaFB uygulanan hücrelerde adipogenezin 6. ve 8. günlerinde SIRT1 mRNA ölçümlerinde kontrole kıyasla 3 kat artış gözlenmiştir. Boron uygulaması ile hücresel NAD düzeyinde anlamlı değişiklik saptanmamıştır. Ayrıca çalışmamız CaFB’nin doza bağlı şekilde SIRT1 enzim aktivitesini inhibe ettiğini göstermektedir. Bu bulgu özellikle kanser alanında SIRT1 inhibitörlerinin terapötik kullanımlarının araştırılmasında kullanılabilecek temel bilgiler sağlamaktadır. Bulgularımız, CaFB uygulamasının BA'ya kıyasla adipogenez sürecini anlamlı düzeyde daha güçlü şekilde inhibe ettiğini ve lipid birikimini daha fazla azalttığını vi ortaya koymaktadır. Bitkisel kaynaklı ve suda çözünebilen bir boron bileşiği olan CaFB, obeziteyle ilişkili nutrasötik formülasyonların geliştirilmesinde potansiyel bir ajan olarak umut vadetmektedir.