Research Information System
6.International Resilience Congress, Ankara, Turkey, 16 - 18 December 2024, pp.609-614, (Full Text)
Güneydoğu Ege Denizi'nde yer alan Güllük Körfezi, kentsel gelişim, turizm ve yoğun su ürünleri yetiştiriciliği gibi çeşitli insan faaliyetlerinden önemli ölçüde etkilenmektedir. Bu çalışma, körfezin sedimanlarındaki iz metallerin mekânsal dağılımını değerlendirmeyi, kaynaklarını belirlemeyi ve etkili yönetim stratejilerine bilgi sağlamak için çevresel etkilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, kirleticilerin dağılımını ve konsantrasyonunu etkilemede çok önemli olan sediman taşınım modellerini de incelemektedir. Çeşitli elementler için arka plan konsantrasyon seviyelerinin belirlenmesi, kirlilik seviyelerini değerlendirmek ve antropojenik etkiden kaynaklanan sapmaları belirlemek için bir temel sağlar. Sediman örnekleri 45 istasyondan toplanmış ve tane boyutu, organik karbon, karbonat içeriği ve 26 elementin konsantrasyonları açısından analiz edilmiştir. Kirlilik, Zenginleşme Faktörü (EF), Jeoakümülasyon Endeksi (Igeo), Kirlilik Faktörü (Cf), Kirlilik Derecesi (Cdeg), Kirlilik Yükü Endeksi (PLI), Modifiye Kirlilik Endeksi (MPI) ve Toksik Risk Endeksi (TRI) gibi endeksler kullanılarak değerlendirilmiştir. Kirlilik kaynaklarını belirlemek için Temel Bileşen Analizi (PCA) ve Kümeleme Analizi (CA) dahil olmak üzere istatistiksel analizler kullanılmıştır. Sonuçlar, Güllük Körfezi'nin sedimanlarının ağırlıklı olarak kumlu olduğunu, korunaklı koylarda önemli silt ve kil fraksiyonları bulunduğunu göstermiştir. Organik karbon içeriği ortalama %1,68 olup, kentsel ve su ürünleri yetiştiriciliği alanlarının yakınında daha yüksek değerlere sahiptir. Eser metal konsantrasyonları, hem doğal hem de antropojenik kaynaklara işaret eden belirli alanlarda yüksek Pb, Cu ve Zn seviyeleri ile kayda değer mekansal değişkenlik sergilemiştir. PCA, metal varlığına katkıda bulunan ve bunları litojenik kökenler, su ürünleri yetiştiriciliği faaliyetleri ve endüstriyel girdilerle ilişkilendiren beş önemli faktör belirlemiştir. TRI sonuçları, öncelikle Ni, As ve Cr nedeniyle Asin Körfezi'nde orta derecede toksik risk olduğunu göstermiştir. Bölgesel kirlilik dinamiklerinin anlaşılmasında çok önemli olan Güllük Körfezi sediman taşıma modeli, hidrodinamik güçlerin karmaşık bir etkileşimini ortaya koymuştur. Çalışma, insan faaliyetlerinin Güllük Körfezi'ndeki sediman kalitesi üzerindeki önemli çevresel etkisinin altını çizmektedir. Su ürünleri yetiştiriciliği alanlarının yakınındaki yüksek eser metal seviyeleri, sıkı çevre yönetimi uygulamalarına duyulan ihtiyacı vurgulamaktadır. Etkili stratejiler, çevresel etkileri azaltmak ve Körfez'in ekolojik bütünlüğünü korumak için düzenli izleme, sürdürülebilir akuakültür uygulamaları ve paydaş katılımını içermelidir. Bu kapsamlı yaklaşım, Güllük Körfezi'nin karşı karşıya olduğu karmaşık zorlukları ele almayı amaçlayan gelecekteki araştırmalar ve çevre yönetimi politikaları için önemli bilgiler sağlamaktadır.