Genişletilmiş Benlik Kuramı Bağlamında Nomofobi


Günlü A., Uz Baş A.

JOURNAL OF THE HUMAN AND SOCIAL SCIENCE RESEARCHES, cilt.9, sa.5, ss.3853-3873, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

Mevcut araştırmanın amacı alan yazında oldukça yeni bir kavram olan nomofobinin “genişletilmiş benlik kuramı” açısından ele alınmasıdır. Çalışmanın amacı doğrultusunda konu hakkında alan yazın taraması yapılmıştır. Alan yazın taraması “genişletilmiş benlik kuramı”, “Belk”, “nomofobi” kavramları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda önce nomofobi kavramı ve akıllı telefon bağımlılığına yönelik kuramsal bilgilere yer verilmiştir. Daha sonra genişletilmiş benlik kuramı açısından nomofobi tanımlanmaya çalışılmıştır. Elde edilen alan taraması gözden geçirildiğinde nomofobinin, akıllı telefon teknolojisiyle insan hayatına girmiş özgül fobi türleri arasında yer alan ve akıllı telefonsuz kalma korkusu olarak adlandırılan bir bozukluk olarak tanımlandığı görülmektedir. Ayrıca nomofobinin tanılanmasında özgül fobi ve akıllı telefon bağımlılığı tanı ölçütleri kullanılmaktadır. Genişletilmiş Benlik Kuramı bireyin sahip olduğu nesneleri bir süre sonra kendisinin/bedeninin bir parçasıymış gibi algılaması üzerine dayalıdır. Nomofobi ile ilişkili olabilecek değişkenlerle ilgili alan yazında çok sayıda çalışmanın yapıldığı görülmektedir. Çalışmaların bazıları nomofobinin nedenlerini ortaya çıkarmaya, bazıları ise nomofobinin tedavisine yöneliktir. Nomofobiye neden olan faktörleri belirlemeye yönelik çalışmalara bakıldığında birbiriyle örtüşen çalışma sonuçları olduğu gibi birbiriyle örtüşmeyen çalışma sonuçları da bulunmaktadır. Demografik özellikler ile nomofobi ilişkisinde, cinsiyet, yaş, eğitim durumu gibi değişkenlere göre birbirinden farklı sonuçlar elde edilmiştir. Cinsiyet, yaş, kişilik özellikleri, akademik yaşam, eğitim değişkenleri ile nomofobi arasındaki ilişkiyi ele alan bazı çalışmalarda arada bir farkın olmadığı sonucu elde edilirken, bazı çalışmalarda arada anlamlı bir farkın olduğu belirlenmiştir. Ayrıca yapılan çalışmalarda nomofobinin, fiziksel sorunlar, stres, kaygı, depresyon gibi duygusal problemler ile ilişkisinin olduğu sonucunun elde edildiği de görülmektedir. Nomofobinin tedavisine yönelik çalışmalarda nomofobi internet bağımlılığının alt kategorisinde değerlendirildiği için internet bağımlılığında kullanılan tedavi yöntemlerinin (bilişsel-davranışçı terapi, yedi sihirli gün, amaçlı grup terapileri gibi) nomofobi tedavisinde de kullanıldığı görülmektedir. Sonuç olarak nomofobinin genişletilmiş benlik kuramı açısından açıklanabilen bir kavram olduğunu ortaya koyan yönüyle çalışmanın konu ile ilgili alan yazına özgün bir katkı verir nitelikte olduğu düşünülmektedir.