Toplumsal Siyasallaşmada Etkili Demokratik İzlenebilir Yerel Yönetimler ve Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Katma Protokolu

---

Atıf İçin Kopyala

Karaman Z. T.

5. Kamu Yönetimi Sempozyumu, cilt.1, sa.1, ss.1-10, 2010 (Hakemli Dergi)

• Yayın Türü: Makale / Tam Makale
• Cilt numarası: 1 Sayı: 1
• Basım Tarihi: 2010
• Dergi Adı: 5. Kamu Yönetimi Sempozyumu
• Derginin Tarandığı İndeksler: Other Indexes
• Sayfa Sayıları: ss.1-10
• Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnternetten erişilebilir.

https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/treaty/207/signatures?p_auth=MbK7wUXF

Demokratik katılım ve hizmetlerde etkinlik sağlanarak yerel hizmetlere erişime odaklanan uluslar arası yaklaşımlarda, hemen her konunun ele alınış biçiminde “toplumun bütün kesimlerinde gelişmenin” ne kadar önemli olduğu belirtilmektedir. Toplumda demokratik hayatın gelişimi için bir dizi hedef ve kurallar öne çıkmaktadır. Bu konuda öncelikle yapılması gereken, bütünleşik hareket etmeyi kolaylaştıran, yerel ve ulusal düzeyde biçimlendirilmiş uygun normatif düzenlemelerdir. Yerel demokrasinin tüm boyutlarına erişim, yönetim modeli ne olursa olsun, katılımcı yönetime saygının uygulamadaki ilk göstergeleri durumundadır.

 

Demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü çalışmalarına odaklı Avrupa Konseyi’nin organlarından olan “Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi’nin” çalışmalarının temelinde yerel demokrasi ile ilgili önemli bir ortak adım Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı(1985) olup, ülkemizde de “en çok bilinen” belgedir. Şartla bağlantılı ve 16.11.2009 tarihinde imzaya açılmış Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Katma Protokolü(2009) hükümleri 8 üye ülkenin imzasıyla yürürlüğe girme koşuluna bağlanmıştır. 2012 yılında yürürlüğe girmiştir. Türkiye henüz imzalamamıştır.

 

Söz konusu Protokolün temel unsurları dikkate alındığında,  Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nda ortaya konulan “idari ve mali özerklik” “katılım” ve “hizmette yerellik önceliği/subsidiyarite” ilkelerinin uygulanabilirliğinin izlenebilmesi ve bu konudaki performansın saptanabilirliğini artıracak ek hükümler ile yerel yönetimlerin çalışmalarının desteklendiği görülmektedir. Protokolde iki temel konu öne çıkmaktadır.

 

1. Yerel yönetimin çalışmalarına katılma hakkının sağlanması ve korunması;

 

Protokole taraf devletlerin, yetkili oldukları “kişiler” için yerel yönetimin çalışmalarına katılma hakkını ve izlenebilirliğini güvence altına alması zorunluluğu, etkili bir siyasal demokrasinin işlemesi için demokratik bir toplumda kamu güvenliğinin korunması amacıyla gerekli hukuki düzenlemelerin yapılmasının gerekliliği,

 

2. Katılma hakkını sağlayan göstergeler ve izlenebilirliği;

 

Tarafların, yerel yönetimin çalışmalarına katılım hakkının uygulanması için dikkat etmesi gereken önlemler; yerel yönetimleri Protokolde sınırları belirtilen katılım hakkının kullanımında yetkilendirilmek, yerleşimin yoğun olduğu büyük coğrafi alanlarda müzakere süreçleri, yerel referandumlar ve dilekçe hakkını kapsayabilecek prosedürlere yerleşikleri dâhil etmeye yönelik çalışmalar gerçekleştirmek, belgelere erişebilmek, katılımı engellenen kişilerin önündeki engelleri çekmek, şikâyet ve önerileri ele almak ve yanıtlamak, katılım hakkının geliştirilmesine ve uygulanmasına yönelik olarak bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılmasını teşvik etmek ve yerel yönetimlerin çalışmalarına katılım hakkının uygulanması için planlama ve karar alma süreçlerinde, yerel yönetimlerle müzakere sürecinin çalıştırılmasını sağlamak.

Ayrıca Protokolün bütününde, vatandaş veya hemşeri sözcüğünün kullanılmadığı dikkati çekmektedir. Hukuki yapıya sık sık atıfta bulunulmakla birlikte, bu tip bir takdim, “yerelde yabancı veya ülkenin vatandaşı ya da Avrupa vatandaşı olmaktan kaynaklanan hak ve borç farklılığından ziyade ortaklığı”[1] konusuna Avrupa Konseyince odaklanıldığı şeklinde bir yoruma bizi yaklaştırabilecektir.

Uluslar arası yaklaşıma uygun olarak, yerel yönetimlerin demokratik çalışmalarının yukarıda belirtilen katma protokol çerçevesinde kontrolü mümkündür. Örneğin, İçişleri Bakanlığı tarafından oluşturulacak bir şablon ile yerel demokratik çalışmalar  doğrultusunda göstergeler oluşturulabilir. Kent Konseyleri için örneğin yılda kaç toplantı yapılmıştır. Kaç toplantı Seçilmişlerin Meclisinde (Belediye Meclisi) tartışılarak karara dönüştürülmüştür vb