Sosyal Medya Dili ve Yaygınlaşan Bir Ad Öbeği Tipi Üzerine

Sökmen İ., Karadeniz Meydan K.

Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, cilt.9, sa.2, ss.1-12, 2025 (Hakemli Dergi)

Özet

Bu çalışmada, sosyal medya platformlarında kullanılan dilin belirgin özelliklerinin betimlenmesi, son zamanlarda bu platformlarda yaygınlaşan bir ad öbeği tipinin ortaya konması ve irdelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışma nitel araştırma yöntemiyle yapılmış betimleyici bir çalışmadır. Çalışmada doküman incelemesi tekniğinden yararlanılarak veriler, sosyal medya platformlarında yer alan yazılı ifadelerin not edilmesi yoluyla elde edilmiştir. Çalışma için toplanan nitel verilerin analizinde içerik analizinden yararlanılmıştır. Çalışmada sosyal medya dilindeki yapılar “dönüştürme” ve “türetme” olarak adlandırılmış, bu dönüştürme ve türetmelerin harf, ses, kısaltma ve söz yapımı düzeyinde gerçekleştiği belirtilmiş ve örnekler sunulmuştur. Literatürde sosyal medya dilinin benzeri örnekler verilerek dil yozlaşması bağlamında değerlendirildiği çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmanın özgün tarafı ise son zamanlarda yaygınlaşan bir ad öbeği tipini ortaya koyması, irdelemesi ve diğer dönüştürme/türetme örneklerini de dikkate alarak farklı bir bakış açısı sunmasıdır.

Çalışmada ele alınan ad öbeği tipi, Türkçe söz dizimi kaynaklarında bazen “isim tamlamaları”, bazen “kısaltma grupları” başlıkları altında işlenen ve araştırmacılarca “ilgi grubu~öbeği” olarak tanımlanan ad öbeklerine girmektedir. Kaynaklarda genel olarak bu öbek tipinin iyelik ekinin yıpranarak aşınması yoluyla oluşmuş olan kısaltılmış bir isim tamlaması olarak nitelendirilmesinin yanı sıra, Türkçedeki ad öbeklerinin aslî biçimi olduğu yönünde bir görüş de beyan edilmiştir. Kanaatimizce de bunun aslî şekil olduğu varsayımına dayanarak sosyal medya dilinde yayılan bu kullanımın, kullanıcıların bir ana dili refleksi olarak değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Buradan hareketle sosyal medya dilindeki kullanımları toptancı bir anlayışla dil yozlaşması olarak nitelemek yerine kullanıcılar için bir farkındalık aracı olarak nasıl avantaja dönüştürülebileceği hususunda öneriler sunulmuştur.