İlk Atak ve Kronik Psikoz Hastalarının Bakım Verenlerinin Duygu İfadelerinin Karşılaştırılması

Çetinkaya Duman Z., Bayrak D.

Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi , cilt.15, sa.1, ss.13-21, 2022 (Hakemli Dergi)

Özet

Giriş: Bakım verenlerin duygu ifadesinin değerlendirilmesi ruhsal hastalığın sorumluluğunu alan aile bireyinin nasıl etkilenebileceğinin tespit edilmesi ve nüksün önlenebilmesi için önemlidir. Amaç: Araştırma, ilk atak ve kronik psikoz hastasına bakım verenlerin duygu ifadesi düzeylerini karşılaştırmak amacıyla tanımlayıcı kesitsel yapılmıştır. Yöntem: Araştırma, Kasım 2017-Kasım 2018 tarihleri arasında iki üniversite, bir eğitim araştırma ve bir ruh sağlığı hastalıkları hastanesinin psikiyatri polikliniklerinde yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini ilk psikoz atağı hastasına bakım veren 68, kronik psikoz hastasına bakım veren 70 kişi oluşturmuştur. Veri toplamada Duygu İfadesi Ölçeği (DİÖ) kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, sayı ve yüzde dağılımı, ki kare, fisher exact test ve bağımsız gruplarda t testi kullanılmıştır. Bulgular: İlk psikoz atağı hastasına bakım verenlerin duygu ifadesi puanlarının ortalaması ile kronik psikoz hastasına bakım verenlerin duygu ifadesi puanlarının ortalaması arasında anlamlı fark bulunmamıştır (t = 1.91, p = .058). Bakım verenlerin duygu ifadesi alt boyutlarından eleştirel yorumlar/düşmanlık (p = .104), duygusal aşırı meşguliyet (p = .240) boyutlarında anlamlı bir fark saptanmamıştır. Sonuç: Çalışmada, ilk psikoz atak ile kronik psikoz hastasına bakım verenlerin duygu ifadesi puanlarının hem toplam puan hem de eleştirel yorumlar/düşmanlık alt boyutları ve duygusal aşırı meşguliyet alt boyutları benzerdir. Bu sonuçlar ilk psikoz atak hastalarının bakım verenlerinin hastalığı deneyimleme süresinin kısa olmasına rağmen duygu ifadelerinin, kronik ruhsal hastalığı olan bireylerin bakım verenleri ile benzer olduğunu göstermektedir. İlk psikoz hastalarının bakım verenlerinin erken psikoz programları gibi müdahale programları ile güçlendirilmesi ve baş etme becerilerinin geliştirilmesi önemlidir. İlk psikoz atağı sürecinde başlatılacak aile müdahale programlarının hastalığın ilerleyen süreçlerinde yüksek duygu ifadesinin azalmasını sağlayabilir. Ayrıca ilk atak ve kronik psikoz hastalarının bakım verenlerin ruhsal hastalığı olan aile bireylerine tutum ve yaklaşımlarının derinlemesine inceleneceği kalitatif çalışmalar önerilmektedir. Anahtar Sözcükler: Psikoz, İlk Psikoz Atak, Kronik Psikoz, Bakım Veren, Duygu İfadesi.