Research Information System
5.İksad Internatıonal Congress on Socıalscıneces, Tokat, Turkey, 13 - 15 March 2020, pp.409-419
Seramik üretimi, Anadolu’da bir el sanatı olarak gerek saray için, gerekse halkın sanatı
olarak geniş bir etki alanına sahip olmuştur. Saray için üretim yapan İznik
seramikçiliğinin dışında, halk sanatı olarak tanımlayacağımız, bağımsız ve halkın kendi
ihtiyaçlarını karşılayan genelde işlevsel olan seramikler de üretilmiştir. Geçmişten
günümüze kadar üretimini sürdüren İznik’ten başka Kütahya, Çanakkale, Diyarbakır
gibi, Tokat’ta özgün seramik merkezlerinden biri olmuştur.
Seramik üretimi yapan her bölgenin kendine has form, motif, kompozisyon, renk
karakterleri bulunmaktadır. Seramik Sanatı ile geleneksel halk çömlekçiliği arasında özel
bir yere sahip olan Tokat Seramikleri de bezemeleri, form yapısı ve sır kalitesi ile onu
çömlekten ayırarak özel bir konuma getirmekte, halk sanatının çeşitliliğini, karakterini
ve yaratma heyecanını göstermektedir.
Bir zamanlar kendine özgü biçim, kompozisyon ve renk anlayışında üretilen Tokat
Seramikleri, oldukça sade olan üretimlerin yanı sıra, formlarındaki yaratıcılık ve yüzey
dekorlarında kullanılan motifler yönünden oldukça zengin örneklere de sahipti.
Biçim, renk, motif özellikleri ile farklılık yaratan Tokat seramikleri hem görsel, hem de
işlevsel olarak geniş bir yelpazeye sahip, yüzlerce yıldır etkisini yitirmemiştir. Ancak
geçmişte oldukça özgün üretimlerin olduğu Tokat seramikleri son yıllarda deneysel
üretimlerin dışında hemen hemen yapılmadığı görülmektedir. Genelde babadan oğula geçen
ustalık serüvenine oğulların rağbet etmemesi neticesinde bu işi sürdüren şu an sadece bir
kişinin olduğu bilmekteyiz. Bu nedenle geçmişteki üretimlerin nasıl yapıldığı ile ilgili bilgiler
oldukça kısıtlıdır.
Üretimin içinde olan ve en son temsilci olarak görüştüğüm çömlekçi ustası Lütfü Biz ile
2005 yılında yaptığımız söyleşide Tokat Seramiklerinin 1928–2005 yılları arası
üretimleri, sosyal, coğrafi ve ekonomik boyutları hakkında birçok kıymetli bilgi
vermiştir. Lütfü Biz ile yapılan söyleşinin yer aldığı bu bildiride, Tokat’ın özellikle
Cumhuriyet sonrası seramik üretimini analiz etmesi bakımından, gelecek olan
araştırmalara büyük katkı sağlayacağı inancındayız.