Tokat Seramikleri Üretiminde Son Ustalardan ''Lütfü Biz''

Kılıç H.

5.İksad Internatıonal Congress on Socıalscıneces, Tokat, Türkiye, 13 - 15 Mart 2020, ss.409-419

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Tokat
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.409-419
  • Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Seramik üretimi, Anadolu’da bir el sanatı olarak gerek saray için, gerekse halkın sanatı olarak geniş bir etki alanına sahip olmuştur. Saray için üretim yapan İznik seramikçiliğinin dışında, halk sanatı olarak tanımlayacağımız, bağımsız ve halkın kendi ihtiyaçlarını karşılayan genelde işlevsel olan seramikler de üretilmiştir. Geçmişten günümüze kadar üretimini sürdüren İznik’ten başka Kütahya, Çanakkale, Diyarbakır gibi, Tokat’ta özgün seramik merkezlerinden biri olmuştur. Seramik üretimi yapan her bölgenin kendine has form, motif, kompozisyon, renk karakterleri bulunmaktadır. Seramik Sanatı ile geleneksel halk çömlekçiliği arasında özel bir yere sahip olan Tokat Seramikleri de bezemeleri, form yapısı ve sır kalitesi ile onu çömlekten ayırarak özel bir konuma getirmekte, halk sanatının çeşitliliğini, karakterini ve yaratma heyecanını göstermektedir. Bir zamanlar kendine özgü biçim, kompozisyon ve renk anlayışında üretilen Tokat Seramikleri, oldukça sade olan üretimlerin yanı sıra, formlarındaki yaratıcılık ve yüzey dekorlarında kullanılan motifler yönünden oldukça zengin örneklere de sahipti. Biçim, renk, motif özellikleri ile farklılık yaratan Tokat seramikleri hem görsel, hem de işlevsel olarak geniş bir yelpazeye sahip, yüzlerce yıldır etkisini yitirmemiştir. Ancak geçmişte oldukça özgün üretimlerin olduğu Tokat seramikleri son yıllarda deneysel üretimlerin dışında hemen hemen yapılmadığı görülmektedir. Genelde babadan oğula geçen ustalık serüvenine oğulların rağbet etmemesi neticesinde bu işi sürdüren şu an sadece bir kişinin olduğu bilmekteyiz. Bu nedenle geçmişteki üretimlerin nasıl yapıldığı ile ilgili bilgiler oldukça kısıtlıdır. Üretimin içinde olan ve en son temsilci olarak görüştüğüm çömlekçi ustası Lütfü Biz ile 2005 yılında yaptığımız söyleşide Tokat Seramiklerinin 1928–2005 yılları arası üretimleri, sosyal, coğrafi ve ekonomik boyutları hakkında birçok kıymetli bilgi vermiştir. Lütfü Biz ile yapılan söyleşinin yer aldığı bu bildiride, Tokat’ın özellikle Cumhuriyet sonrası seramik üretimini analiz etmesi bakımından, gelecek olan araştırmalara büyük katkı sağlayacağı inancındayız.