Akademik Veri Yönetim Sistemi
36. ULUSAL DİLBİLİM KURULTAYI, Kayseri, Türkiye, 11 - 12 Mayıs 2023, ss.74-75
Bir Eleştirel Söylem Çözümlemesi (ESÇ) yaklaşımı olan Söylem Tarihsel Yaklaşım (STY), belirli bir söylemdeki eşitsizliği anlamak ve ortaya çıkarmak, aynı zamanda bu eşitsizliğe karşı çıkmak için gerekli araçları sağlayan bir kuram ve araştırma yöntemidir (Wodak ve Meyer, 2009). STY kapsamında belirli toplumsal, politik, psikolojik ve dilsel amaçları gerçekleştirmeye yarayan (i) adlaştırma, (ii) yükleme, (iii) savlama, (iv) bakışaçılandırma ve (v) yumuşatma/pekiştirme olmak üzere beş farklı söylem stratejisi önerilmektedir (Reisigl ve Wodak, 2009). Günümüzde göç olgusu STY kapsamında ele alınan konulardan biridir. Bu konuda yaptıkları çalışmalarında Başaran ve Ercan (2022), Suriyeli sığınmacıların konu edildiği haber metinlerini 2011-2012 ve 2016-2017 olmak üzere iki dönemlik süreçte STY’de savlama stratejisinin bir aracı olan konu alanı (topoi) kapsamında irdelemiş ve Suriyeli sığınmacıların 6 konu alanı altında haberleştirildiklerini bulgulamışlardır. Bu konu alanlarından olan tehdit/zararın odaklandığı haber metinlerinin sıklık açısından iki dönem arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıkları bulunmuştur. Söz konusu konu alanı, belirlenen konu alanları arasında sıklık açısından ilk dönem 5 sıradayken ikinci dönemde ilk sıraya yükselmiştir. Bu bulgu bize Türkiye’de artık yerleşik bir grup olduğunu iddia edebileceğimiz Suriyeli sığınmacıların Türk medyası tarafından olumsuz olarak temsil edildiğini göstermektedir. Bu bağlamda, çalışmamızın amacı, tehdit/zarar konu alanı altında haberleştirilen haber metinlerini yükleme stratejisi çerçevesinde incelemektir. Yükleme stratejisi, toplumsal aktörlere, nesnelere, olgulara, olaylara/süreçlere ve eylemlere olumlu ya da olumsuz söylemsel niteliklerin yüklenmesidir (Reisigl & Wodak, 2009). Bu strateji, çeşitli dilsel kaynaklarla (söz gelimi, sıfatlar, edat öbekleri, ilgi cümlecikleri, açık yüklemler ya da yüklemleyici isimler/sıfatlar/zamirler, eşdizimlilik, açık karşılaştırmalar, benzetmeler, eğretilemeler, imalar, çağrışımlar ve varsayımlar) gerçekleştirilmektedir. Başaran ve Ercan (2022)’e koşut olarak, bu çalışmada da aynı dönemlerdeki Suriyeli sığınmacıların konu edildiği ve tehdit/zarar konu alanı altında sınıflandırılan haber metinlerinde söz konusu gruba 1. ve 2. dönemlerde, hangi dilsel araçlarla bu olumsuz yüklemelerin yapıldığını ortaya koymak ve böylece hangi açılar/açılardan tehdit olarak görüldüklerini belirlemektir. Çalışmanın veri tabanını Türkiye’deki en yüksek tirajlı günlük gazetelerde (Sabah, Sözcü, Hürriyet ve Posta) yayınlanan haber metinleri oluşturmaktadır. Veri tabanında yer alan metinlerin çözümlenmesi sürmektedir. Yapılan örnek çözümlemede sığınmacılara yüklenen özelliklerden ikisinin ekonomik ve toplumsal tehdit olduğu belirlenmiştir.