KARA FİLMİN ‘İYİ KADIN’ STEREOTİPLERİ

ONAT E. S.

8. INTERNATIONAL PARIS CONGRESS ON SOCIAL SCIENCES & HUMANITIES, Paris, Fransa, 1 - 03 Nisan 2023, cilt.1, ss.763-765

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Paris
  • Basıldığı Ülke: Fransa
  • Sayfa Sayıları: ss.763-765
  • Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

KARA FİLMİN ‘İYİ KADIN’ STEREOTİPLERİ

'GOOD WOMAN' STEREOTYPES OF FILM NOIR

Emrah Suat Onat

Dr. Öğr. Üyes􀵴, Dokuz Eylül Ün􀵴vers􀵴tes􀵴

ORCID NO: 0000-0001-9357-0739

ÖZET

İk􀵴nc􀵴 Dünya Savaşı sonrası dönemde oldukça popüler hale gelen ve temelde suç

melodramları olarak tanımlanan Kara F􀵴lmler (F􀵴lm No􀵴r) anlatı yapıları 􀵴t􀵴bar􀵴yle erkek

egemen 􀵴deoloj􀵴n􀵴n savaş sonrası süreçte 􀵴ç􀵴nde bulunduğu paranoyayı ve huzursuzluğu

baskın muhafazakar değerler üzer􀵴nden 􀵴zley􀵴c􀵴s􀵴ne aktaran 􀵴bret f􀵴lmler􀵴d􀵴r.

Amer􀵴ka B􀵴rleş􀵴k Devletler􀵴’nde savaş dönem􀵴nde oluşan 􀵴ş gücü açığını ulusal kalkınmaya

c􀵴dd􀵴 oranda destek sağlayan kadınların kapatması, tüm olumlu etk􀵴ler􀵴ne rağmen kadınlara

karşı h􀵴ssed􀵴len b􀵴r’ er􀵴l güvens􀵴zl􀵴ğe’ neden olmuştur. Kadının ekonom􀵴k ve sosyal anlamda

bağımsızlaşması, a􀵴le ve evl􀵴l􀵴k g􀵴b􀵴 kültürel olarak kutsal added􀵴len erkek egemen değerler􀵴n

sorgulanmasına ve kadının ataerk􀵴l denet􀵴m􀵴n baskıcı söylem􀵴nden özgürleşmes􀵴ne olanak

sağlamıştır.

Özell􀵴kle savaştan dönen erkeklere yönel􀵴k olarak pazara sürülen kara f􀵴lmler kapsadıkları

ölümcül kadın karakterlerle ün salmıştır (Femme Fatale). Bu kadın karakterler olay örgüler􀵴

􀵴ç􀵴nde ekonom􀵴k bağımsızlık arzularıyla masum ve yaralı (hem ruhsal hem f􀵴z􀵴ksel olarak)

erkekler􀵴 kend􀵴 amaçları uğruna man􀵴püle etmekte ve onların mahvına neden olmaktadırlar.

Ancak anlatılar, olay örgüsünün f􀵴nal􀵴nde, bu arzuları mutlaka cezalandırmakta ve ölümcül

kadını 􀵴st􀵴snasız b􀵴ç􀵴mde ölümle cezalandırmaktadır.

Kara F􀵴lmlerdek􀵴 ölümcül kadınlar son derece görünür olsalar da bu anlatılarda farklı kadın

t􀵴pler􀵴 de ortaya çıkar. Bunlar ‘􀵴y􀵴 kadınlar’ olarak tanımlanab􀵴l􀵴r. Bunlardan 􀵴lk􀵴 Femme

Attrapee’d􀵴r; kapana kısılmış kadın. Bu karakter t􀵴p􀵴 erkek egemen a􀵴le 􀵴ç􀵴ne sıkışmış ve özne

olma konumundan erkek kahraman leh􀵴ne feragat ederek, nesne olma konumunu gönüllü

olarak ben􀵴msem􀵴şt􀵴r.

D􀵴ğer b􀵴r kadın karakter 􀵴se Redeem􀧻ng Woman olarak tanımlanır; kurtarıcı kadın. Bu kadın

t􀵴plemes􀵴 erkeğe karşı ed􀵴lgenl􀵴ğ􀵴 􀵴le ön plana çıkar. Ancak o kadar s􀵴l􀵴kt􀵴r k􀵴 varlığı ölümcül

kadın tarafından baştan çıkarılan erkek tarafından b􀵴le fark ed􀵴lmez. Besley􀵴c􀵴 kadın olarak da

tanımlanan bu kadın karakter t􀵴p􀵴 romant􀵴k b􀵴r bağlamda ele alınmıştır.

Kara f􀵴lmlerdek􀵴 üçüncü 􀵴y􀵴 kadın karakter t􀵴p􀵴 􀵴se Femme V􀧻tale olarak adlandırılab􀵴l􀵴r; hayat

veren kadın. Kaynağını Redeem􀧻ng Woman karakterlerden alan bu k􀵴ş􀵴leşt􀵴rme romant􀵴k kadın

t􀵴plemes􀵴n􀵴 􀵴deoloj􀵴k b􀵴r angajman 􀵴ç􀵴nde ele alır. Femme V􀧻tale, tıpkı Femme Fatale g􀵴b􀵴 kara

f􀵴lme 􀵴çk􀵴n muhafazakar değerler􀵴 ve statükoyu yen􀵴den üreten ve erkek egemen söylem􀵴

meşrulaştıran b􀵴r karakterd􀵴r. Özell􀵴kle sah􀵴p olduğu 􀵴k􀵴nc􀵴l ve görünmez konumuyla d􀵴dakt􀵴k

söylem􀵴n􀵴 􀵴zley􀵴c􀵴ye ana erkek karakter dolayımıyla ulaştıran 􀵴deoloj􀵴k olarak en örtük

t􀵴plemed􀵴r.

8. INTERNATIONAL PARIS CONGRESS ON SOCIAL SCIENCES & HUMANITIES

April 1-3, 2023 -Paris 763

Kara f􀵴lm türler􀵴 􀵴ç􀵴nde görülen bu kadın karakter yapıları güncel ana akım f􀵴lmler􀵴nde de

􀵴zley􀵴c􀵴 karşısına çıkmaktadır. Bu nedenle özgül olarak muhafazakar b􀵴r f􀵴lm türü 􀵴çer􀵴s􀵴nde

bu karakter􀵴 tesp􀵴t etmek bugünün s􀵴neması 􀵴ç􀵴n de önem arz eder. Özell􀵴kle kadın

karakterler􀵴n tems􀵴ller􀵴ndek􀵴 geleneksel yaklaşım ve erkek olmayan tüm karakterler􀵴n 􀵴k􀵴nc􀵴l

ve nesne konumlarında tanımlanması konvans􀵴yonel s􀵴nemanın -hala- en büyük günahıdır. Bu

çalışma, 80 yıl önce altın çağını yaşamış b􀵴r f􀵴lm türü 􀵴çer􀵴s􀵴ndek􀵴 kadın karakterler􀵴

saptayarak ve sorgulayarak çağdaş s􀵴nemadak􀵴 kadın tems􀵴ller􀵴n􀵴 nesnel b􀵴r şek􀵴lde anal􀵴z

etmey􀵴 olanaklı kılacak soruları bel􀵴rg􀵴n kılmayı planlamaktadır.

Anahtar Kel􀵴meler: Hollywood S􀵴neması, F􀵴lm No􀵴r, Femme Fatale, Femme V􀵴tale.