Research Information System
EFES INTERNATIONAL SCIENTIFIC RESEARCH AND INNOVATION CONGRESS-II, İzmir, Turkey, 21 - 23 February 2025, pp.225-233, (Full Text)
Bu çalışma, Stanislavski’nin Fiziksel Aksiyonlar Yöntemi ile Stella Adler’in oyunculuk
yaklaşımını mekân bağlamında karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Oyuncuların mekân algısına
boyut kazandırıp genişleterek sahne üzerindeki yaratıcı süreçlerini daha bilinçli bir şekilde
yönetmelerine katkıda bulunmayı odağa alan araştırmada, Lefebvre’nin Mekânın Üretimi adlı
eserinde ortaya attığı fiziksel, zihinsel ve toplumsal mekân sınıflandırması bir çerçeve olarak
kullanılmıştır. Çalışma bu çerçeve merkezinde, mekânın oyuncu tarafından nasıl ele
alınabileceğine iki farklı pratisyenin örneklemi üzerinden bakarak, oyunculuk
performanslarını şekillendirmede mekâna dair bir bakış açısı oluşturmanın önemini
vurgulamaktadır.
Stanislavski, eylem, doğaçlama ve duygunun oyunculuk üzerindeki etkisi üzerine
yoğunlaşmış ve mekânı, oyuncunun fiziksel eylemlerini şekillendiren bir unsur olarak ele
almıştır. Adler ise, Stanislavski’nin yöntemini kendi yaklaşımıyla harmanlayarak mekâna dair
daha geniş ve toplumsal bir perspektif sunmuş; oyuncunun toplumsal bağlamını mekânla
ilişkilendirmiştir. Çalışma iki uygulamacının fikirlerini karşılaştırmalı olarak ele alarak
fiziksel mekânın oyuncunun bedensel algılarını harekete geçirdiğini, zihinsel mekânın hayal
gücünü desteklediğini ve anın mekânının sahne üzerindeki gerçeklik algısını güçlendirdiğini
ortaya koymaktadır. Bunların yanında toplumsal mekânı tanımlayan oyuncunun, hem oyun
kişisi hakkında önemli bir veri edindiğinin, hem de oyun kişisinin içinde yaşadığı toplumsal
yapıdan bağımsız değerlendirilmemesi gerektiğinin altını çizmektedir.
Çoklu veri kaynaklarının analizi ile yürütülen bu nitel araştırmada literatür taraması ve
karşılaştırmalı analiz yöntemleri kullanılmış; Stanislavski ve Adler’in yaklaşımlarındaki
mekân algısı, Lefebvre’nin mekân sınıflandırması bağlamında analiz edilmiştir. Sonuç olarak,
Stanislavski ve Adler’in oyunculuk anlayış ve egzersizlerindeki mekân ögesinin Lefebvre’nin
teorik mekân sınıflandırmasıyla ilişkilendirilerek oyuncular için farkındalık geliştirmeye
yönelik pratik önerilere dönüşebileceği gösterilmiştir. Bu çalışma ile varılan bulgularla,
oyuncunun çalışma sürecinde mekân bağlamının katmanlı ele alınması sayesinde,
oyuncuların sahne üzerindeki varoluşlarını derinleştirmelerinin mümkün olduğu gösterilmeye
çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Oyunculuk, Stanislavski, Stella Adler, Mekân, Lefebvre, Mekânın
Üretimi