Research Information System
Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi , vol.9, no.1, pp.15-35, 2023 (Peer-Reviewed Journal)
Fındık, dünyada üretimi yaygın olan sert kabuklu meyvelerin başında
gelmektedir. Türkiye, sahip olduğu toprak ve iklim koşulları açısından
oldukça yüksek tarımsal potansiyele sahiptir. Ülkemiz, fındık
üretiminde dünyada önemli bir paya sahiptir ve bu sayede lider
konumdadır. Bu liderlik sayesinde ülkemiz dünya fındık piyasasında
oldukça önemli bir konumda yer almakta ve pazarı etkileyebilecek
kadar büyük bir gücü elinde tutmaktadır. Özellikle ülkemiz için önemi
büyük olan ve dünya piyasasında söz sahibi olduğumuz fındık
ürününün üretim tahmini birçok açıdan önem arz etmektedir.
Çalışmada zaman serisi modellemede yaygın olarak kullanılan NARX
(Doğrusal Olmayan Otoregresif Dışsal Girdili Model) modeli
kullanılarak fındık üretim miktarı tahmini yapılmıştır. Bu amaçla,
Türkiye fındık üretim miktarı bağımlı değişken olarak alınmıştır.
Fındıktan sonra üretimi ülkemizde en çok yapılan sert kabuklu meyve
olduğu için, ceviz ikame ürün olarak seçilmiştir. Bağımsız değişken
olarak ise ceviz basit fiyat endeksi, fındık basit fiyat endeksi, meyve
veren yaşta ağaç sayısı, sıcaklık ve yağış alınmıştır. Analiz 1991-2021
yıllarını kapsamaktadır. Çalışmada kullanılan veriler, TÜİK (Türkiye
İstatistik Kurumu), FAO (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü)
ve Meteoroloji Genel Müdürlüğünden temin edilmiştir.
Çalışmada MATLAB programı kullanılmıştır. Birçok deneme
sonucunda optimal NARX Modeli, gizli katmanda 10 adet nörona ve 4
gecikme uzunluğuna sahip model olarak belirlenmiştir. Sonuçlar YSA
NARX modelinin fındık üretimi tahmininde başarılı sonuçlar ürettiğini göstermiştir.