Akademik Veri Yönetim Sistemi
9. Uluslararası Mimarlık ve Tasarım Kongresi, İstanbul, Türkiye, 25 - 26 Kasım 2023, ss.1-2, (Tam Metin Bildiri)
19. yüzyılın sonunda keşfedilen ve modern görme rejimini biçimlendiren fotoğraf tekniği,
"mimari fotoğraf" 1920’lerde janrını doğurmuş olsa da 1960'lardan günümüze kadar geçerli
olan modernist bakışın ve estetik kanonlarının oluşumunda mimari medya önemli bir rol
oynamıştır. Bu modernist bakış, yapıyı, içinde yer aldığı yapılı çevreden ve bağlamından
koparan kadraj kurgusuyla, ideal yaşam ortamlarını temsil etmek üzere insansız kurgulanmış
mizansenleriyle, mavi gökyüzü altında günün belirli zaman aralıklarında çekilmiş veya kontrollü
yapay ışık altında yapılmış çekimleriyle, çekim sonrasında karanlık odada gerçekleştirilen
düzenlemeler, ayıklamalar ve yeniden-kadrajlama faaliyetleri ile yapı, bir kolektif arzu nesnesi
haline getirilir. Bu dönüşümde, vizörün arkasındaki bakışın müelliften ve hatta özneden
kopmasında dijital teknolojiler ve internetin yaygın kullanımı etkili olmuştur. “Fotoğraf-sonrası
durum” (post-photographic condition) olarak tanımlanan bu teriminin ilk kullanımı, David
Tomas'ın (1988) bu durumu, geleneksel ve hiyerarşik ilişkileri yıkmaya yönelik ekolojik bir arzu
olarak tanımlarken, William J. Mitchell (2001) "fotoğrafın kendi durumunun ötesinde" olduğunu
ifade etmektedir. Bu çalışmada, mimari fotoğrafın fotoğraf-sonrası durum içindeki konumu,
hakikat-sonrası çağda manipülasyon, sanal uzamda müelliflik sorunu, yeniden-üretim ve
imgenin dijital inşası gibi konularla ilişkilendirilecektir. Fotoğraf-sonrası durumun bir sonucu
olarak teknik, içerik ve özne kategorilerinde yaşanan dönüşümler, Akıllı Zekâ ve NFT
kullanımlarını dijital sanat üretimleri ile giderek daha fazla melezlendirmektedir. Çalışma
kapsamında, Akıllı Zekâ üzerine çeşitli sanatsal projeler geliştiren Fellowship.xyz ekibinin
“Post Photographic Perspectives II” projesi kapsamında yer alan bazı NFT sanatçılarının
çalışmaları mimari fotoğraf çerçevesinde ele alınarak, yapı-insan ilişkisi karşılaştırmalı analiz
yöntemiyle irdelenmektedir. Bu karşılaştırma, fotoğraf-sonrası durumun yenilikçi ve sınırları
yok eden etkisinin mimari imgenin inşa sürecindeki etkilerini ortaya koymayı ve ortam
(medium) değişiminin mimari medyanın beklentilerini ve kanonlarını nasıl dönüştürdüğünü
mimari fotoğraf janrında yaşanan güncel kırılmalar üzerinden açıklamayı amaçlamaktadır.