ANADOLU SELÇUKLU DÖNEMİ MİMARİ SÜSLEMELERİNİN ÇÖZÜMLENMESİNE YÖNELİK YENİ BİR YAKLAŞIM


YILDIZ Ş. Ö., SHAHBAZZADEH E. F.

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, cilt.0, sa.52, ss.307-343, 2020 (TRDizin) identifier

Özet

Anadolu topraklarında Türk-Îslâm sanatlarının görsel belgeleri sayılabilecek pekçok mimari eser bulunmaktadır. Bu eserlerin motif ve kompozisyonları Türkkültürünün ve Îslâm inancının harmanlanmış birer yansıması olmuştur. Îslâmtasavvufundaki “Vahdet” inancı, ilim, bilim ve sanatta her daim var olmuş,Türkler’in Îslâmiyet’i kabul edişi ve tasavvufla tanışmaları Türk-Îslâm sanatanlayışını özgün bir üsluba kavuşturmuştur.Bu çalışmada ulaşılan bu özgün üslubun bir parçası olan yazıdan yola çıkarak,Anadolu Selçuklu Döneminde mimari süslemelerde yer alan kompozisyonlarıniçerisindeki Kûfi harf motiflerini tespit ederek, bunlara dair değerlendirme veincelemelerde bulunduk. Bu harfler yazı şeritlerinin dışında, Anadolu Selçuklumimari süslemelerinde birer motif olarak yer almaktadır.Çalışmamızın konusu olan mimari süslemelerdeki Kûfi harfler, AnadoluSelçuklu Dönemi sanat anlayışının özgünlüğünü ve kompozisyon gelişiminigözler önüne sermektedir. Biz bu çalışma ile Kûfi harflerin birer yazı elemanıolmaları dışında, mimari bir süslemenin kompozisyon bütünlüğü içerisindegörülebilir hale gelmesini ve Türk-Îslâm sanatları konusunda yapılanaraştırmalarda daha kapsamlı bir bakış açısına ulaşılabilmesini hedefledik
There are a lot of architectural works which can be regarded as the visual documents of Turkish-Islamic arts in Anatolian territories. The motifs and compositions of these works have been one each blended reflections of Turkish culture and Islamic faith. Based on the writing, which is a part of this original style achieved in this study, we determined the Kufic letter motifs in the compositions in the architectural ornaments in the Anatolian Seljuk Period, and made reviews and examinations on them. These letters are used as motifs in Anatolian Seljuk architectural ornaments out of the writing stripes. The Kufic letters in the architectural ornaments, which are the subject of our study, reveal the originality and composition development of the Anatolian Seljuk period. With this study, we aimed to make an architectural decoration visible in the unity of composition and to reach a more comprehensive perspective in the researches on Turkish-Islamic arts, apart from the fact that Kufic letters are written elements.