Akademik Veri Yönetim Sistemi
8. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi, İstanbul, Türkiye, 6 - 08 Eylül 2023
Kimya öğretmen adaylarının
güvenli çalışma ortamlarında deneylerini yapması son derece önemlidir. Çünkü
laboratuvarda yapılan eğitim ve araştırmaya yönelik her türlü çalışma, çeşitli
riskleri de beraberinde getirmektedir (Hill ve Finster, 2016). Bu nedenle
güvenli bir laboratuvar ortamında çalışabilmek ve karşılaşılabilecek kazaları
en aza indirebilmek amacıyla öğretmen adaylarının öncelikle kimyasal madde ve
özelliklerine ilişkin bilgi ve beceriye sahip olmaları gerekmektedir (Akkuzu
Güven ve Uyulgan, 2022; Karapantsios, Boutskou, Touliopoulou ve Mavros, 2008). Buradan
hareketle araştırmanın amacı, kimya öğretmen adaylarının
laboratuvar güvenliği kapsamında kimyasal maddelerin zararlılıkları hakkında
temel bilgi ve beceri düzeylerini deney etkinlikleriyle süreç içerisinde
incelemektir. Araştırmada bütüncül tek durum deseninden yararlanılmıştır.
Araştırmanın katılımcılarını bir devlet üniversitesinde Eğitim Fakültesi Kimya
Öğretmenliği Programı’nda okuyan ve Genel Kimya Laboratuvar dersi alan 21
öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma 2021-2022 Eğitim-Öğretim yılı Bahar
döneminde Genel Kimya Laboratuvarı dersinde gerçekleştirilmiştir. Veriler,
Kişisel Bilgi Anketi (KBA), Laboratuvar Güvenliği Konusuna ilişkin Çalışma
Yaprakları (LGÇY) ve Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formları (YYGF) olmak üzere çeşitli
veri toplama araçları kullanılarak toplanmıştır. Kimyasal maddelerin
zararlılıkları ile ilgili laboratuvar güvenliği kapsamında 5 farklı deney esas
alınarak hazırlanan çalışma yapraklarının analizi nitel olarak
gerçekleştirilmiştir. Araştırmada çalışma yapraklarının analizi cevap
kategorileri ve öğretmen adayı frekansı üzerinden verilmiştir. Öğretmen
adayları ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen verilerin
analizinde ise betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Genel kimya deneylerinde,
LGÇY VE YYGF’ den elde edilen bulgular değerlendirildiğinde; öğretmen
adaylarının az sayıda kimyasal madde kullandıkları deneylerde kimyasal
maddelerin zararlılıklarını daha iyi bildikleri, çok sayıda kimyasal madde
kullandıkları deneylerde ise kimyasal maddelerin zararlılıklarını
karıştırdıkları ortaya çıkmıştır. Araştırma sonunda öğretmen adaylarının
kimyasal maddelerin zararlılık piktogramlarını çizmede zorluk yaşadıkları,
özellikle yanıcı ve yakıcı piktogramlarını karıştırdıkları; ayrıca kimyasal maddelerin
zararlılıkları ile ilgili eksik ve yanlış bilgiye sahip oldukları ortaya
çıkmıştır. Araştırmanın nihai sonuçları ışığında öğretmen
adaylarının laboratuvar güvenliğinin diğer kategorilerine ilişkin bilgi ve
beceri durumlarına yönelik benzer çalışmalar yürütülebilir. Ayrıca adayların bu
konuyla ilgili bilgi ve becerileri ileride öğretmenlik meslek hayatlarında
araştırılabilir.