Research Information System
2. INTERNATIONAL HASANKEYF SCIENTIFIC STUDIES AND INNOVATION CONGRESS, Batman, Turkey, 25 - 26 June 2022, pp.359, (Summary Text)
Tarihi ve kültürel mirasları ile bildiğimiz, geleneksel ve özgün kent dokusunu günümüze kadar koruyan Eski
Hasankeyf, Ilısu Barajı’nın yapımı sebebiyle sular altında kalmıştır. Bu sebeple Eski Hasankeyf’in yakınında
yer alan bölgeye Yeni Hasankeyf’in inşa edilmesi ve yerinden edilen insanların yeniden yerleşim planı
uygulanarak bu kente yerleştirilmeleri uygun görülmüştür. Bu çalışmada Eski ve Yeni Hasankeyf kentsel
yerleşik alanları incelenmiş ve karşılaştırılmıştır. Ayrıca yeniden yerleştirilen insanlardan 220’si ile anket
çalışması gerçekleştirilmiş, yeniden yerleşim süreci ve sonuçlarının Hasankeyf’te yaşayan insanları nasıl
etkilediği incelenmiştir. Eski Hasankeyf’te, Yeni Hasankeyf’te bulunmayan tarihi ve kültürel miras ve buna
bağlı turistik ve ekonomik getiriler mevcuttur. Diğer bir taraftan eski kentin sağladığı imkânlar kısıtlıdır ve
kentsel alanların kalitesi oldukça düşüktür. Plansız bir kent olması, baraj yapımı söylentileri, Batman’a
verilen istihdam nedenli yoğun göçler, kentin çoğunun sit alanı olmasından kaynaklanan kısıtlılıklar gibi
sebeplerle kentsel yatırımlar yapılamamış sonuç olarak kent gelişememiştir. Sosyo-kültürel donatı alanları,
ulaşım imkânları, kamusal alanlar ve kentsel yeşil alanlar kentlilere iyi yaşam olanakları sağlayamayacak
düzeydedir. Yeni kentin plan standartları gözetilerek tasarlanması ve inşa edilmesi sebebiyle kentsel donatılar
ve ulaşım sistemi, şehir planlama açısından eski kente göre daha başarılıdır. Buna rağmen anket sonuçlarına
göre halk Eski Hasankeyf’te yaşamaktan daha memnundur ve baraj yapımını Hasankeyf için olumsuz bir
durum olarak görmektedir. Yeni Hasankeyf’in kentsel yerleşik alanı Eski Hasankeyf’e göre yaklaşık dört kat
büyüktür. Kentte yaşayanlar için kent ölçeği değişmiş ve bu insanlar yeni kente henüz alışamamıştır. Yeniden
yerleşim sürecinde halkın katılımının gözetilmediği tespit edilmiştir. Korelasyon analizlerine göre kentsel
donatıların, ulaşım ağının ve turizm olanaklarının kentten memnuniyet ile arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki
vardır. Yeni kente yönelik olumsuz yaklaşımlara; kentin henüz inşaat aşamasındayken taşınılması, kentsel
alanlara ulaşma süresinin uzaması, eski kent ile olan duygusal bağ, turizme yönelik faaliyetlerin hala aktif
olarak gerçekleşmemesi, baraj yapımının yöre halkına sağlayacağı ekonomik getirinin belirsizliği, konut
dağılımının kura yoluyla yapılması sebebiyle komşuluk ve akrabalık ilişkilerinin zedelenmesi gibi nedenler
sebep olmuştur.
Anahtar kelimeler: Eski Hasankeyf, Yeni Hasankeyf, Yeniden yerleşim, Ilısu Barajı