Gençler İçin Ekonomi Bilimi

Yalçınkaya T., Ay Yalçınkaya A. E.

Gazi Kitabevi, Ankara, 2023

  • Yayın Türü: Kitap / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2023
  • Yayınevi: Gazi Kitabevi
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

ÖNSÖZ

Günümüzde fiyat artışları, yaşam pahalılığı, işsizlik, döviz kurları gibi konular bağlamında pek çok insanımız ‘ekonomi’yi hem deneyimler hem de tanır oldu. Ekonominin kimi alanlarından olumsuz etkileniliyor, kimi alanlarında ise gelir elde edileceği düşünülerek fırsatlar kollanıyor: Toplumca bir yandan yaşam pahalılığından dem vuruluyor; diğer yandan, borsa yatırımcısı, kripto para oyuncusu, döviz spekülatörü olmaya soyunuluyor. Bu denli içinde olduğumuz ve içinde olmayı kolladığımız ekonomiyi bilimsel olarak öğrenmek ise özellikle gençler arasında ve üniversite çevrelerinde sıkışıp kalmış durumdadır.

Gençler günümüzde daha rekabetçi bir sosyal ortamda büyümekte ve kimlik/kişilik sahibi olmaktadırlar. Bu bakımdan iyi bir üniversitede ve yükselen bir bilim dalında öğrenim görmek her geçen gün daha önemli hale gelmektedir. Hatta teknolojinin de yönlendirmesiyle, küresel bilinç sahibi olma ve küresel bağlantılar kurma gibi amaçlar da eklenince; iyi öğrenim görmüş olmak, iyi bir yabancı dil bilgisine sahip olmak, bilişsel, duygusal ve sosyal yeteneklerini geliştirmek çok daha fazla hedeflenmektedir. Bu doğrultuda gençler artık daha erken yaşlarda mesleki alan yönelimlerini belirlemeye çalışmaktadırlar. Daha erken, daha etkin ve daha kurumsal bir biçimde kendilerine bir yaşam yolu çizmeyi hedeflemektedirler. Bunun için de bilim dallarını, meslekleri, iş alanlarını tanımayı, öğrenmeyi öncelikli görmektedirler. Anne-babalar da rekabetçi ortamda çocuklarını geliştirebilmek için bu arayışların içinde onları desteklemektedirler.

Çağımızın dijital devrimlerine bakıldığında yapay zeka, robotlar, veri yönetimi gibi alanlar ve bunlardan da yararlanarak gelişen diğer alanlar göze çarpmaktadır. Elektronik, bilgisayar, yazılım, yapay zeka gibi mühendislik dalları ve bu alanlarda geliştirilen teknolojileri kullanan tıp, genetik, ulaştırma, iletişim gibi dallar değer görmektedir. Sosyal bilim dalları bu dijitalleşmenin etkisi bakımından biraz daha geride görülebilir. Ancak, sosyoloji (toplum bilimi), antropoloji (insan bilimi), psikoloji (ruh bilimi), siyaset bilimi, tarih gibi sosyal bilim dalları da kendi içlerinde yenilikçi süreçlerden geçmekte ve etkileşimli, disiplinler-arası bir nitelik kazanmaktadır. Gençlerin bu alanlara yönelik yetenek ve merakları da vardır. İktisat (ekonomi bilimi), ekonominin toplumsal yaşamdaki yeri ve önemi düşünüldüğünde ilgi çeken sosyal bilim dallarından biridir.

Ekonomi bilimini üniversitelerin iktisat bölümlerinde öğrenme süreci, günlük yaşamdaki ekonomiye bakmanın ötesinde, bilinçli ve duyarlı bir biçimde bilimsel bilgi almak demektir. Ancak, yüksek öğrenimin öncesinde lise, hatta ortaokul çağındaki gençlerin de bilimleri tanıma çabası son yıllarda ekonomi bilimi alanında da gözlemlenebilmektedir.

Ekonomi bilimini tanıtan kitaplar ya da ekonomi bilimini anlatan üniversite tanıtımı organizasyonları, ekonomi biliminin ‘para’ boyutunu öne çıkararak tasarruf, banka, borsa, faiz, döviz gibi finansal konuları işlemektedir. Dolayısıyla ekonomi bilimi (iktisat) öğrenimi görmek; finans piyasalarında çalışma ya da finansal yatırımlar yapma hedefiyle istenebilmektedir. Fakat bu eğilim ekonomi bilimini finans alanına indirgemektedir. Oysa ekonomi bilimi çok daha geniş bir perspektife sahiptir: Finansal ekonominin ötesinde ‘reel ekonomi’ denilen tarım, sanayi, istihdam, dış ticaret, gelir dağılımı gibi konuları da içermekte; sadece bireylerin ve firmaların zenginleşmesini değil, ulusların zenginleşmesini de incelemekte; yoksulluk, kalkınma, eşitlik, adalet, devlet gibi bağlamlarda sosyoloji, antropoloji, psikoloji, siyaset bilimi, tarih gibi sosyal bilimlerle bağ kurmakta; kendi tarihi ve büyük iktisatçıları olan bir bilim olarak biçimlenmektedir.

Kitabımız, ekonomi biliminin bu bütünselliğini, çok boyutluluğunu dikkate alan bir yapıdadır. Bu temelde amacımız; özellikle lise çağındaki gençlerin, ayrıca ortaokulda olsa bile erken yaşta meslek araştırması yapan gençlerin geleceğe dönük hedefleri için ekonomi bilimini doğru bir biçimde tanıtabilmek; ekonomi biliminin piyasadaki işler için uzmanlık kazandıran bir meslek öğrenimine indirgenemeyeceğini, tarihi, büyük iktisatçıları ve teorileri olan bir bilim olarak değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktır.

Kitabımız ekonomi bilimine kısa bir giriş niteliğindedir. Üniversitelerin iktisat bölümlerinde birinci sınıfta görülen ‘iktisada giriş’ derslerini akla getirse de, o derslerde iktisadın teknik konuları üzerinde daha fazla durulmaktadır. Bu kitapta ise ekonomi biliminin ilgilendiği konuları kısaca tanıtmak ve biraz da gençler arasında ekonomi bilimini sevdirmek önceliklidir.

Kitapta ekonomi biliminin matematikle olan bağına dikkat çekecek kadar matematiksel örneği vermekle yetindik. Doğal olarak, derin bir matematiksel analiz vermedik.

Kitabı yer yer bilim ve felsefenin soyut diliyle yazmış olsak da, anlamayı kolaylaştırmak için genel olarak yalın bir dil kullanmaya çalıştık. Kitabın görece soyut dili, iktisadın bilim olma çabasına ve felsefi arka planına yönelik bir özelliktir.

Kitaptaki kavramları İngilizce olarak da verdik. Pek çok bilim dalında olduğu gibi ekonomi biliminde de dünya genelinde yazın (literatür) çoğunlukla İngilizce dilinde oluşmuştur. Hatta ekonomi biliminin bir bakıma İngiltere’de doğmuş olduğunu da düşünürsek yazının İngilizce oluşması daha anlaşılır olabilir.

Büyük önderimiz Atatürk’ün söylediği gibi; ‘bütün umudumuz gençlikte’. Gençlerimizin gelişmiş ülkelerdeki gibi refah ve mutluluk içinde yaşamasını ve geleceğe güven ve umutla bakabilmesini diliyoruz. Bu noktada gençlere küçük bir öneride bulunmak da isteriz:

Sevgili Gençler! Kendiniz için bir bilim dalı ya da meslek araştırıyorken ister istemez sizin dışınızdaki dünyaya bakıyorsunuz. Oysa esas olan sizsiniz. İşe, kendinizi tanımakla başlayın. Özünüzü, özelliklerinizi keşfettikten sonra bu özelliklerinizle örtüşecek bilim dalını, mesleği bulmaya çabalayın. İçsel yolculuğunuzda ve yaşam yolunuzda mutluluk ve başarı dileklerimizle...

 

Dr. Elif AY YALÇINKAYA

Dr. Timuçin YALÇINKAYA