Akademik Veri Yönetim Sistemi
MEF ÜNİVERSİTESİ ULUSLARARASI EĞİTİM BİLİMLERİ ÖĞRENCİ KONFERANSI , İstanbul, Türkiye, 4 - 05 Mayıs 2024, cilt.1, ss.3
Matematik sınıflarındaki öğrenme-öğretme sürecinin temelinde dil ve ona bağlı olarak gelişen iletişim yer almaktadır. NCTM yayınlarında tutarlı bir şekilde iletişimi, yeniden düzenlenen matematik eğitiminin temel bileşeni olarak kabul etmiştir (akt. Truxaw & DeFranco, 2007). Ayrıca NCTM (2000) iletişim sayesinde, fikirlerin derinlemesine düşünmenin, geliştirmenin, tartışmanın ve değişikliklerin konusu haline geldiğini belirtmiştir. Matematik eğitimi alanında yapılan çalışmalar, iletişimin bilişsel aracı olan dile dayalı olarak üretilen söylemlerin bir fikri aktaran araç olmasının yanı sıra, anlam oluşturma sürecindeki işlevine yoğunlaşmaktadır. Truxaw, Gorgievski ve DeFranco (2008) sadece konuşmanın varlığının anlam oluşturmadığını, söylemin kalitesinin ve türünün matematiğin kavramsal olarak anlaşılmasına yol açmada önemli olduğunu savunmaktadır. Bu nedenle matematik sınıflarındaki iletişim sürecinde yer alan söylemler incelenerek öğretmenlerin ve öğrencilerin anlam oluşturma süreçlerine yönelik nitelikli bakış açısı elde etmek mümkündür.
Lotman (1988) tüm metinlerin fonksiyonları yardımıyla iki gruba ayrılabileceğini ifade etmiştir (Knuth & Peressini, 2001). Bu fonksiyonlardan ilki ‘anlamı taşımak/ iletmek (AT)’, ikincisi ise ‘anlamı oluşturmaktır (AO)’. Literatürde AT-AO bağlamında matematik sınıf söylemini inceleyen çok sayıda araştırma yapılmıştır. Bu çalışmalar üzerine genel bir bakışın sağlanması ve yeni çalışmalar için bir yönlendirici zemin oluşturulması yazarlarca önemli görülmüştür. Nitel yapıdaki bu çalışmada AT-AO bağlamında sınıf söylemlerini inceleyen akademik makaleler üzerinde sistematik bir derleme yapılmıştır. Kapsamlı literatür taraması sonucu 1998-2021 tarihleri arasında yayınlanmış makaleler, yazarlarca belirlenen kriterlere göre incelenerek seçilen 16 makale bu çalışmaya dahil edilmiştir. Makaleler; araştırmanın temeli (yaklaşım, desen, tür, teorik çerçeve), katılımcıları, veri toplama yöntem ve araçları, veri analizi ve yorumlama yaklaşımları, sonuçları ve önerilerine göre analiz edilmiştir.
Bulgular analiz için tek bir yol ya da tekniğin kullanılmadığı, bir veya daha fazla öğretmenin sınıfına odaklanılmış olduğu, söylemlerin kesitler halinde incelendiğini göstermiştir. Çalışmaların çoğunda kuramsal çerçevenin iki boyutta yapılandığı görülmektedir. Bunlar sosyokültürel yaklaşım ve dilbilim bağlamında ise söylem çözümlemesidir. Özellikle son zamanlarda yapılan çalışmalarda söylemlerin fonksiyonları ile diğer kuramları ilişkilendirmeye yönelik girişimler olduğu görülmektedir. Makalelerde katılımcı grupların ağırlıklı olarak ilkokul veya ortaokul düzeyinde olduğu ve verilerin ders video kaydı alınarak elde edildiği gözlenmiştir. Çalışmamızın hem (AT-AO bağlamında) alanın genel panoramasını sunması hem de yeni araştırmalar için yönlendirmeler ortaya koyması nedeniyle alana katkı yapması umulmaktadır.
Anahtar kelimeler: Söylem, söylem çözümleme, fonksiyonel ikilik, anlamı taşıma, anlamı oluşturma, matematik eğitimi.
Kaynakça
Knuth, E. & Peressini, D. (2001). Unpacking the nature of discourse in mathematics classrooms. Mathematics Teaching in the Middle School, 6(5), 320-322.
NCTM, (2000). Principles and standarts for school mathematics, NCTM.
Truxaw, M. P. & DeFranco, T. C. (2007). Mathematics in the making: Mapping verbal discourse in Polya’s “Let us teach guessing” lesson, Journal of Mathematical Behavior, 26, 96-114.
Truxaw, M. P., Gorgievski, N. & DeFranco, T.C. (2008). Measuring K-8 teachers' perceptions of discourse use in their mathematics classes, School Science and Mathematics, 108(2), 58-70.