Metin Türü Sınıflamaları Üzerine Yapılan Çalışmaların Değerlendirilmesi


İşeri K., Çapan Tekin S., Aydın Öztürk E.

XI. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, Samsun, Türkiye, 16 - 18 Ekim 2019, ss.1301-1312

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Samsun
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1301-1312
  • Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Metin türü, belirli toplumsal durumlarla ortaya çıkan, söylem topluluğu üyelerince paylaşılan ortak amaçlar etrafında tekrarlanan iletişimsel olaylar olarak tanımlanmaktadır. Farklı bakış açıları, iletişimsel amaçlar ve yaklaşımlar doğrultusunda ele alınan metinler tür, cins, ton, tip olmak üzere çeşitli biçimlerde kavramlaştırılmış ve farklı tür sınıflamaları ortaya çıkmıştır. Temelde yapısal ve işlevsel biçimde olmak üzere iki ana başlık altında toplanabilecek türler, dilbilgisel özelliklerle ortaya çıkan benzerlik ve farklılıklara ve buna bağlı olarak da dil kullanımına göre sınıflama açısından değişiklik göstermektedir. Bu durum eğitim öğretim ortamlarına sunularak türlerin belirlenmesine ve incelenmesine ilişkin öğretim programları, ders kitapları gibi tür bilincinin oluşturulmasını amaçlayan çalışmalarda da kendini göstermektedir. Alanyazın incelendiğinde bu karmaşıklığın sadece eğitim öğretim ortamlarında değil akademik çalışmalarda da ortaya çıktığı görülmektedir. Metin türü sınıflamalarında farklılık olması ve bu durumun eğitim öğretim materyallerinde de görülmesi bir sorun olarak kendini göstermektedir. Bu doğrultuda metin türlerinin kavramlaştırılmasına yönelik yapılan çalışmalar incelenmiştir. Çalışmalarda araştırmacılar tarafından temel alınan çalışmaların metin türü sınıflamalarının, bu sınıflamaların tercih edilmesini belirleyen ölçütlerin ve eğilimlerin neler olduğu incelenmiştir. Bu kapsamda tür ile ilgili alanyazında yapılmış çalışmalara tarama yöntemiyle ve kolay ulaşılabilirlik ilkesiyle oluşturulan örneklem üzerinden belirlemeler yapılmıştır. Metin türlerinin özelliklerinin belirlenmesinin metin üretim sürecine, metnin düzenleniş biçimlerine ve çözümlenmesine ve en önemlisi de bir farkındalık oluşturarak tür bilincinin gelişmesine yardımcı olacağı düşünülmektedir. Bu anlamda alanyazında yapılan metin türü sınıflamaları ve dayandırılan gerekçelerle nasıl bir görünüm sunulduğu bu araştırmanın temel çıkış noktasını oluşturmaktadır. Bu çalışmayla alanyazındaki tür sınıflamalarının nasıl yapıldığına ilişkin bir durum tespiti yapılmıştır. Çalışmanın bulgularının alanyazındaki metin sınıflamalarına ve metin sınıflama çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Genre is defined as repeated communicative events around common goals shared by members of the discourse community that arise in certain social situations. The texts, which are handled in line with different perspectives, communicative aims and approaches, were conceptualized in various forms such as genre, genus, tone, type and different genre classifications have emerged. Genre can be grouped under two main headings, mainly structural and functional, differ in terms of classification according to the similarities and differences arising from grammatical features and in the perspective of language usage. This situation is presented to teaching environments. It also manifests itself in studies aimed at raising the awareness of genre such as curricula and textbooks that focus the identification and examination of genres. When the literature is examined, it is seen that this complexity arises not only in teaching environments but also in academic studies. The difference in the genre classifications and the fact that this situation is seen in the educational materials declares itself as a problem. In this direction, the studies on conceptualization of genre are examined. In the studies, the genre classifications of the studies that are based by the researchers and the criteria and trends determining the preference of these classifications were examined. In this context, the studies carried out in the literature related to the genre were determined through the sampling method which was established by scanning method and easy accessibility principle. It is thought that determining the characteristics of the genre will help the text production process, the ways of editing and analysis of the text, and most importantly, it will raise the awareness of the genre by creating an awareness. In this sense, the main point of this research is how the genre classifications made in the literature and how they are presented with the justified reasons. In this study, an assesment was conducted on how to make genre classifications in the literature. It is thought that the findings of the study will contribute to the text classifications and text classification studies in the literature.