Küresel Değer Zincirinin Belirleyenleri

ATEŞ E., ŞANLISOY S.

Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, cilt.9, sa.2, ss.137-152, 2022 (TRDizin) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 9 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2022
  • Dergi Adı: Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.137-152
  • Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Çalışmada gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler bazında küresel değer zincirine katılımın bileşenleri olan yurtiçi (Domestic Value Added - DVA) ve yurtdışı katma değeri (Foreign Value Added - FVA) etkileyen faktörler belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda sermaye boyutunu temsil eden doğrudan yabancı sermaye yatırımları, beşerî sermayeyi temsil eden insani gelişme endeksi ve teknoloji düzeyini temsil eden ar-ge harcamalarının GSYH içindeki payı bağımsız değişkenler olarak analize dahil edilmiştir. Çalışmada panel veri şeklinde düzenlenen 56 ülkenin 2005- 2016 dönemi yıllık verileriyle genelleştirilmiş momentler yöntemi (Generalized Method of Moments - GMM) kullanılarak analizler gerçekleştirilmiştir. Gelişmiş ülkelerde doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve Ar-ge/GSYH ile DVA ve FVA arasında doğru yönlü bir ilişki olduğu; gelişmekte olan ülkelerdeyse farklı olarak ar-ge/GSYH ile FVA arasında ters yönlü bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca insani gelişmişlik düzeyi ile DVA arasında doğru yönlü, FVA arasında ters yönlü bir ilişki saptanmıştır

In the study, it has been tried to determine the factors affecting the domestic (Domestic Value Added - DVA) and foreign value added (FVA) components, which are the components of participation in the global value chain on the basis of developed and developing countries. In this context, foreign direct investments representing the capital dimension, the human development index representing the human capital and the share of R&D expenditures representing the technology level in GDP are included in the analysis as independent variables. In the study, analyzes were carried out using the generalized method of moments (GMM) with the annual data of 56 countries for the period 2005-2016, which were organized as panel data. In developed countries, there is a direct relationship between foreign direct investment and R&D/GDP and DVA and FVA; Unlike in developing countries, it has been concluded that there is an inverse relationship between R&D/GDP and FVA. In addition, a direct relationship was found between the level of human development and DVA, and an inverse relationship between FVA