Research Information System
36. Ulusal Dilbilim Kurultayı, Kayseri, Turkey, 11 - 12 May 2023
TÜRKÇE
ÖYKÜ METİNLERİNDE ÜSTSÖYLEM BELİRLEYİCİLERİ
Gökhan
SOYŞEKERCİ, Esra AYDIN ÖZTÜRK, Kamil İŞERİ
Alanya
Alaaddin Keykubat Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Dokuz Eylül
Üniversitesi
gokhan.soysekerci@alanya.edu.tr, esra.ozturk@deu.edu.tr, kamil.iseri@deu.edu.tr
Üstsöylem; yazarın, metnin içeriğine ya da
okuyucuya karşı duruşunu düzenlemek için kullanılan kişilerarası kaynaklar
olarak tanımlanmaktadır. Başka bir deyişle, metne karşı olası tepkileri izleyebilme
aynı zamanda yazarın okuyucu üzerindeki etkilerini görebilme ve dili retorik
açıdan en verimli biçimde kullanabilme yollarından birisidir. Bu nedenle yazar,
üstsöylemle birlikte metinde belirli dilsel ögeleri kullanarak yorum yapma
fırsatı elde etmektedir. Bu dilsel ögelerin metinlerde kullanımı söylem
topluluğunun beklentileri doğrultusunda gerçekleştiği için metin türünün belirginleşmesinde
de rol oynamaktadır. Dolayısıyla metin türü doğrudan üstsöylemi etkilemektedir.
Bu çerçevede çalışmanın amacı, öykü metinlerinde üstsöylem belirleyicilerinin görünümlerini
tespit etmektir. Bu bağlamda 2019-2021 yılları arasında Hece Öykü ve Kitap-lık dergisindeki
öykü türü metinler arasından orantılı örnekleme yöntemi ile seçilen 89 öykü
çalışmanın örneklemi olarak belirlenmiştir. Nitel araştırma yöntemi ile
yapılandırılan çalışmada veriler belge tarama yoluyla elde edilerek Hyland
(2005)’in üstsöylem modeli ile çözümlenmiştir. Sonuçta üstsöylem
belirleyicilerinin öykü türü metinlerde nasıl bir görünüm sergilediği
tartışılmış ve yorumlanmıştır.
Anahtar Sözcükler:
üstsöylem
modeli, öykü, metin türü.
KAYNAKÇA
Bal Gezegin, B., and Melike, B. A. S. (2020). Metadiscourse in
academic writing: a comparison of research articles and book reviews. Eurasian
Journal of Applied Linguistics, 6(1), 45-62.
Bayyurt, Y. ve Akbaş,
E. (2014). Akademik metinlerde kaçınma ve vurgulayıcı ifadelerin lisansüstü
öğrenciler tarafından algılanması ve kullanılması. 27. Ulusal Dilbilim
Kurultayı Bildirileri içinde (s. 72-79) (Büyükkantarcıoğlu, S. N.,
Özyıldırım, I., Yarar, E. ve Yağlı, E., Ed.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi:
195.
Bhatia, V. K. (1993). Analysing
genre language use in professional setting. London: Longman.
Crismore, A. (1983). Metadiscourse:
what is it and how is it used in school and non-school social science texts.
Illinois: University of Illinois.
Crismore, A. (1989). Talking
with readers: metadiscourse as rhetorical act. New York: Peter Lang.
Crismore, A.,
Markkanen, R. and Steffensen, M. (1993). Metadiscourse in persuasive writing: a
study of texts written by American and Finnish university students. Written
Communication, 10, 39-71.
Dafouz-Milne, E.
(2008). The pragmatic role of textual and interpersonal metadiscourse markers
in the construction
and attainment of persuasion: a cross-linguistic study of newspaper discourse. Journal
of pragmatics, 40(1),
95-113.
Halliday, M. A. K. (1985). Spoken
and written language. Oxford University Press.
Harris, Z. (1959). The
transformational model of language structure. Anthropol Linguists. 1(1),
27-29.
Ho, V., and Li, C. (2018).
The use of metadiscourse and persuasion: an analysis of first year university
students' timed argumentative essays. Journal of English for Academic
Purposes, 33, 53-68.
Hyland, K. (1994). Hedging
in academic writing and EAF textbooks. English for Specific Purposes, 13(3),
239-256.
Hyland, K. (1996). Writing
without conviction? Hedging in science research articles. Applied
linguistics, 17(4), 433-454.
Hyland, K. (1998a). Hedging
in scientific research articles. Amsterdam: John Benjamins.
Hyland, K. (1998b).
Persuasion and context: the pragmatics of academic metadiscourse. Journal of
Pragmatics, 30, 437-455.
Hyland, K. (2004).
Disciplinary interactions: metadiscourse in L2 postgraduate writing. Journal
of second language writing, 13(2), 133-151.
Hyland,
K. (2005a). Metadiscourse exploring interaction in writing. London:
Continuum.
Hyland, K. (2005b). Stance and engagement: a model of
interaction in academic discourse. Discourse studies, 7(2), 173-192.
Hyland, K. (2008).
Persuasion, interaction and the construction of knowledge: representing self
and others in research writing. International Journal of English Studies,
8(2), 1-23.
Hyland, K. (2009). Academic
discourse: English in a global context. London: Continuum.
Hyland, K. (2010).
Metadiscourse: mapping interactions in academic writing. Nordic Journal of
English Studies, 9(2), 125-143.
Hyland, K. (2014).
Disciplinary discourse: writer stance in research article. Writing: Texts,
Processes and Practices (s. 99-121) (Candlin, C. N. and Hyland, K., Ed.).
New York: Routledge.
Hyland, K. (2017).
Metadiscourse: what is it and where is it going. Journal of Pragmatics, 113,
16-29.
Hyland, K. and Tse, P.
(2004). Metadiscourse in academic writing: a reappraisal. Applied
Linguistics, XXV(2), 156–77.
İşeri, K. (2017). Sözden
yazıya dile gelen metin. Ankara: Pegem Akademi.
İşeri, K., Çapan Tekin, S. ve Aydın Öztürk, E. (2019).
Metin türü sınıflamaları üzerine yapılan çalışmaların değerlendirilmesi. XI. Uluslararası Dünya Dili Türkçe
Sempozyumu Tam Metin Bildiri Kitabı.
Uzun, L. (2002). Dilbilim alanında Türkçe yazılan
araştırma yazılarında metin dünyasına ilişkin düzenlemeler. Türkçede Bilgi Yapısı ve Bilimsel
Metinler içinde (s. 203-224) (Uzun, L. ve Huber, E., Ed.). Essen: Die Blaue Eule.
Uzun, L. (2006). Bilimsel
söylem ve özellikleri. Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık 1. Ulusal
Kurultay Bildirileri içinde (s.133-140). (Karakütük, K., Ed.).
http://uvt.ulakbim.gov.tr/sbvt/kurultay1.pdf
Vande Kopple, W. J. (1985).
Some explatory discourse on metadiscourse. College Composition and
Communication, 36(1), 82-93.
Wang, L. and Zhang, Y.
(2016). An analysis of metadiscourse in the abstracts of English academic
papers. Global Journal of Human-Social Sciences: G Linguistics and Education,
16(9), 8-16.
Wei, J. and Duan, J. (2019).
A comparative study of metadiscoursal features in English research article
abstracts in hard disciplines. Arab Journal of Applied Linguistics, 4(1),
1-37.
Williams, J. (1981). Style:
ten lessons in clarity and grace (3rd ed.). Scott, Foresman, Boston.
Zeyrek, D. (2002). Psikoloji makalelerinde üstsöylem
belirleyicileri. Türkçede Bilgi Yapısı ve Bilimsel Metinler içinde (s.
225-242) (Uzun, L. ve Huber, E., Ed.). Essen: Die Blaue Eule.