Türkçe Öykü Metinlerinde Üstsöylem Belirleyicileri

Soyşekerci G., Aydın Öztürk E., İşeri K.

36. Ulusal Dilbilim Kurultayı, Kayseri, Türkiye, 11 - 12 Mayıs 2023

  • Yayın Türü: Bildiri / Yayınlanmadı
  • Basıldığı Şehir: Kayseri
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

TÜRKÇE ÖYKÜ METİNLERİNDE ÜSTSÖYLEM BELİRLEYİCİLERİ

 

Gökhan SOYŞEKERCİ, Esra AYDIN ÖZTÜRK, Kamil İŞERİ

Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi

gokhan.soysekerci@alanya.edu.tr, esra.ozturk@deu.edu.tr, kamil.iseri@deu.edu.tr

 

Üstsöylem; yazarın, metnin içeriğine ya da okuyucuya karşı duruşunu düzenlemek için kullanılan kişilerarası kaynaklar olarak tanımlanmaktadır. Başka bir deyişle, metne karşı olası tepkileri izleyebilme aynı zamanda yazarın okuyucu üzerindeki etkilerini görebilme ve dili retorik açıdan en verimli biçimde kullanabilme yollarından birisidir. Bu nedenle yazar, üstsöylemle birlikte metinde belirli dilsel ögeleri kullanarak yorum yapma fırsatı elde etmektedir. Bu dilsel ögelerin metinlerde kullanımı söylem topluluğunun beklentileri doğrultusunda gerçekleştiği için metin türünün belirginleşmesinde de rol oynamaktadır. Dolayısıyla metin türü doğrudan üstsöylemi etkilemektedir. Bu çerçevede çalışmanın amacı, öykü metinlerinde üstsöylem belirleyicilerinin görünümlerini tespit etmektir. Bu bağlamda 2019-2021 yılları arasında Hece Öykü ve Kitap-lık dergisindeki öykü türü metinler arasından orantılı örnekleme yöntemi ile seçilen 89 öykü çalışmanın örneklemi olarak belirlenmiştir. Nitel araştırma yöntemi ile yapılandırılan çalışmada veriler belge tarama yoluyla elde edilerek Hyland (2005)’in üstsöylem modeli ile çözümlenmiştir. Sonuçta üstsöylem belirleyicilerinin öykü türü metinlerde nasıl bir görünüm sergilediği tartışılmış ve yorumlanmıştır.

 

Anahtar Sözcükler: üstsöylem modeli, öykü, metin türü.

 

 

KAYNAKÇA

 

Bal Gezegin, B., and Melike, B. A. S. (2020). Metadiscourse in academic writing: a comparison of research articles and book reviews. Eurasian Journal of Applied Linguistics, 6(1), 45-62.

Bayyurt, Y. ve Akbaş, E. (2014). Akademik metinlerde kaçınma ve vurgulayıcı ifadelerin lisansüstü öğrenciler tarafından algılanması ve kullanılması. 27. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri içinde (s. 72-79) (Büyükkantarcıoğlu, S. N., Özyıldırım, I., Yarar, E. ve Yağlı, E., Ed.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi: 195.

Bhatia, V. K. (1993). Analysing genre language use in professional setting. London: Longman.

Crismore, A. (1983). Metadiscourse: what is it and how is it used in school and non-school social science texts. Illinois: University of Illinois.

Crismore, A. (1989). Talking with readers: metadiscourse as rhetorical act. New York: Peter Lang.

Crismore, A., Markkanen, R. and Steffensen, M. (1993). Metadiscourse in persuasive writing: a study of texts written by American and Finnish university students. Written Communication, 10, 39-71.

Dafouz-Milne, E. (2008). The pragmatic role of textual and interpersonal metadiscourse markers in  the construction and attainment of persuasion: a cross-linguistic study of newspaper discourse. Journal of           pragmatics, 40(1), 95-113.

 

Halliday, M. A. K. (1985). Spoken and written language. Oxford University Press.

Harris, Z. (1959). The transformational model of language structure. Anthropol Linguists. 1(1), 27-29.

Ho, V., and Li, C. (2018). The use of metadiscourse and persuasion: an analysis of first year university students' timed argumentative essays. Journal of English for Academic Purposes, 33, 53-68.

Hyland, K. (1994). Hedging in academic writing and EAF textbooks. English for Specific Purposes, 13(3), 239-256.

Hyland, K. (1996). Writing without conviction? Hedging in science research articles. Applied linguistics, 17(4), 433-454.

Hyland, K. (1998a). Hedging in scientific research articles. Amsterdam: John Benjamins.

Hyland, K. (1998b). Persuasion and context: the pragmatics of academic metadiscourse. Journal of Pragmatics, 30, 437-455.

Hyland, K. (2004). Disciplinary interactions: metadiscourse in L2 postgraduate writing. Journal of second language writing, 13(2), 133-151.

Hyland, K. (2005a). Metadiscourse exploring interaction in writing. London: Continuum.

Hyland, K. (2005b). Stance and engagement: a model of interaction in academic discourse. Discourse studies,   7(2), 173-192.

Hyland, K. (2008). Persuasion, interaction and the construction of knowledge: representing self and others in research writing. International Journal of English Studies, 8(2), 1-23.

Hyland, K. (2009). Academic discourse: English in a global context. London: Continuum.

Hyland, K. (2010). Metadiscourse: mapping interactions in academic writing. Nordic Journal of English Studies, 9(2), 125-143.

Hyland, K. (2014). Disciplinary discourse: writer stance in research article. Writing: Texts, Processes and Practices (s. 99-121) (Candlin, C. N. and Hyland, K., Ed.). New York: Routledge.

Hyland, K. (2017). Metadiscourse: what is it and where is it going. Journal of Pragmatics, 113, 16-29.

Hyland, K. and Tse, P. (2004). Metadiscourse in academic writing: a reappraisal. Applied Linguistics, XXV(2), 156–77.

İşeri, K. (2017). Sözden yazıya dile gelen metin. Ankara: Pegem Akademi.

İşeri, K., Çapan Tekin, S. ve Aydın Öztürk, E. (2019). Metin türü sınıflamaları üzerine yapılan çalışmaların      değerlendirilmesi. XI. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Tam Metin Bildiri Kitabı.

Uzun, L. (2002). Dilbilim alanında Türkçe yazılan araştırma yazılarında metin dünyasına ilişkin düzenlemeler.      Türkçede Bilgi Yapısı ve Bilimsel Metinler içinde (s. 203-224) (Uzun, L. ve Huber, E., Ed.). Essen: Die         Blaue Eule.

Uzun, L. (2006). Bilimsel söylem ve özellikleri. Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık 1. Ulusal Kurultay Bildirileri içinde (s.133-140). (Karakütük, K., Ed.). http://uvt.ulakbim.gov.tr/sbvt/kurultay1.pdf

Vande Kopple, W. J. (1985). Some explatory discourse on metadiscourse. College Composition and Communication, 36(1), 82-93.

Wang, L. and Zhang, Y. (2016). An analysis of metadiscourse in the abstracts of English academic papers. Global Journal of Human-Social Sciences: G Linguistics and Education, 16(9), 8-16.

Wei, J. and Duan, J. (2019). A comparative study of metadiscoursal features in English research article abstracts in hard disciplines. Arab Journal of Applied Linguistics, 4(1), 1-37.

Williams, J. (1981). Style: ten lessons in clarity and grace (3rd ed.). Scott, Foresman, Boston.

Zeyrek, D. (2002). Psikoloji makalelerinde üstsöylem belirleyicileri. Türkçede Bilgi Yapısı ve Bilimsel Metinler içinde (s. 225-242) (Uzun, L. ve Huber, E., Ed.). Essen: Die Blaue Eule.