Petrographic Properties of Crystalline Marbles of Afrodisias Ancient City, Classification of Crystal Sizes and Comparison of Grain Size of Reference Crystal Marble Samples


Hacımustafaoğlu R., Yağmurlu F.

IV:ULUSLARARASI TAŞ KONGRESİ, İzmir, Turkey, 20 - 25 March 2017, pp.701-722

  • Publication Type: Conference Paper / Full Text
  • City: İzmir
  • Country: Turkey
  • Page Numbers: pp.701-722
  • Dokuz Eylül University Affiliated: Yes

Abstract

Afrodisias Antik Kenti Kristalin Mermerlerinin Petrografik Özellikleri,

Kristal Boyutlarının Sınıflandırılması ve Referans Kristalin Mermer

Örnekleri Tane Boyutları ile Karşılaştırılması

Petrographic Properties of Crystalline Marbles of Afrodisias Ancient City, Classification of

Crystal Sizes and Comparison of Grain Size of Reference Crystal Marble Samples

Ramazan HACIMUSTAFAOĞLU1, Fuzuli YAĞMURLU2

1Dokuz Eylül University,Torbalı Vocational School of Higher Education, Natural Building Stones Technology

Program, Torbalı-İzmir, 2Süleyman Demirel Universiy, Departman of Geological Engineerring, Isparta

(ramazan@deu.edu.tr), (fuzuliyagmurlu@sdu.edu.tr)

ÖZ

Afrodisias antik kentinde kullanılan doğal taşların çok büyük bir bölümü, petrografik anlamda metamorfik

kökenli kristalin mermerlerden oluşur. Bu yörede geniş yayılım gösteren Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı

mermerler, Menderes metamorfik istifinin en üst bölümünde, kılıf bölgesi içinde yer alır. Yörede ki mermerler

egemen olarak beyaz, beyazımsı-açık gri arasında değişen çok kalın katmanlı ve masif yapılı olabilen orta

kristalli karbonat kayalardan oluşur. Kristalin mermerlerden oluşan doğal taşların dokusunu meydana getiren

tane boyutları, bu tür kayaların fiziko-mekanik özelliklerinin yanı sıra, fiyatlandırılmalarında ve kullanım

tercihlerinde en önemli parametreyi simgeler. Afrodisias antik kentinde kullanılan kristalin mermerlerin kristal

boyutlarının sınıflandırılması ve Batı Anadolu’da yer alan diğer kristalin mermerlerle (Afyon beyaz, Bursa

Mustafa Kemal Paşa beyaz, Balıkesir Marmara beyaz-grili, Muğla Yatağan beyaz, Denizli Çal kabalar beyazfüme,

Aydın Karacasu beyaz, Uşak Karahallı beyaz-pembe ve Balıkesir Manyas beyaz mermerleri) olan dokusal

benzerliklerin ya da farklılıkların ortaya çıkarılması için detaylı petrografik ve mineralojik analizler yapılmıştır.

Batı Anadolu’da yer alan kristalin mermer türleri ve Afrodisias mermerlerinin ince kesitleri polarizan

mikroskopta fotoğraflanarak, bilgisayarlı görüntülü analiz yöntemi ile kristal boyutları ölçülmüş ve dokusal

özellikleri incelenmiştir. Kristal boyu ölçme işleminde, her bir örnek için, ortalama 500 tane boyut ölçüsü

kullanılmış ve mermerlerin ortalama tane boyutu (OTB) ve maksimum tane boyutları (MTB) belirlenmiştir.

Afyon beyazın ortalama tane boyutu 212 μm, Manyas beyaz mermerinin ise 2150 μm olarak ölçülmüştür. Diğer

mermerlerin OTB'rı 258-572 μm aralığında değişmektedir. Tane boyutları, 100-250 μm ince kristal, 250-1000

μm orta kristal, 1000 μm' den büyük iri kristal olmak üzere bu mermerler için tane boyut tablosu

oluşturulmuştur. Afrodisias kristalin mermerlerinin OTB'ları ise 213-575 μm arasında tespit edilmiştir. Referans

tane boyut tablosuna göre, Afrodisias mermerleri, ince ve orta kristalli mermerler olup, 1000 μm'nin üstünde

OTB sahip iri kristalli tür tespit edilmemiştir. İnce kristalli Afyon beyaz, iri kristalli Manyas beyaz ve OTB

sınıfında yer alan diğer kristalin mermerler, multiple twinning (çift yönlü) ikizlenme gösteren temel bileşimi

kalsitten oluşan granoblastik dokuya sahiptir. Marmara beyaz grili ve Yatağan beyaz mermerlerinin mineral

parajenezinde, kalsitin yanında saçınmış kuvars kristalleri belirgin bir şekilde gözlenmektedir. Afrodisias

kristalin mermerleri ise temel olarak aynı doku özelliğinde olup, kuvarsın daha yaygın olmasının yanısıra,

dolomit ve amfibol mineralleri de bulunmaktadır. Diğer taraftan, referans mermerlerin doku özelliğinde, tane

boyut dağılımları (TBD)(grain size distribution) ve tane sınır geometrisi (TSG)(grain boundry geometry) üç

farklı şekilde tespit edilmiştir. Eş tane boyut-poligonal (ETB-P) (Equigranular-polygonal), farklı tane boyutpoligonal

(FTB-P)(Inequigranular-polygonal) ve farklı tane boyut-grift sınırlar (FTB-GS)(Inequigranularinterlobate)

dır. Kristallerin şekli ise, özşekilli>yarı öz şekilli (ÖŞ-YÖŞ)(euhedral>subhedral) ve yarı öz

şekilli>öz şekilsiz (YÖŞ-ÖŞZ)(subhedral>unhedral) karakterindedir. Genel olarak kalsit kristallerinde yönlenme

çok az olup, 1200 lik açı yapan kristal sınırları gözlenmektedir. Afrodisias mermerlerin tane boyut dağılımları ve

tane sınır geometrileri ise inequigranular-interlobate ve subhedral>unhedral dokusal özelliğindedir. 1200 lik sınır

açısından çoğunlukla sapma, kalsit kristallerinde yönlenme ve şistozite yapısı daha yaygın olduğu belirlenmiştir.

Anahtar kelimeler: Afrodisias mermerleri, Kristalin mermerler, Doğaltaş, Kristal boyut sınıfı, Antik kent, Tane

boyut dağılımı, Afyon beyaz