Koronavirüs Salgının Demokrasinin Gerilemesi üzerine Etkileri: Macaristan Örneği

I. Ulusal Siyaset Bilimi Kongresi, İstanbul, Türkiye, 24 - 25 Eylül 2022, ss.44

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Basıldığı Şehir: İstanbul
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.44
Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Freedom House’un “Otoriter Yönetimlerin Küresel Genişlemesi” başlıklı 2022 raporunda Dünya Özgürlüğü Endeksi, dünya genelinde üst üste 16 yıldır siyasi haklar ve kişisel özgürlüklerde düşüş yaşandığını belirtmektedir. 2000’lerin ortasından itibaren gerçekleşen bu “demokratik gerileme” diğer bir ifade ile demokratik yöntemlerle seçilmiş liderlerin zaman içerisinde otoriterliğe kayıp, siyasi kurumları bozarak demokrasiyi aşındırması Çin’in Wuhan kentinde 2019 yılının sonunda ortaya çıkan koronavirüs salgını ile daha da artmıştır. Dünyada milyonlarca ölüme yol açan bu virus ile mücadele kapsamında, insan güvenliği çerçevesinde sağlık güvenliği konuları öne sürülerek çeşitli kapanmalar, sokağa çıkma yasakları ve zorunlu aşılar gibi gerekli önlemlerin görüntüsü altında demokrasiler de suistimal edilmiştir. Virüs ile yapılan mücadele görüntüsü altında virus öncesinde de otoriterleşme eğilimleri olan populist liderler kuvvetler ayrılığı ve haklar ve özgürlükler gibi demokrasinin önemli ilkelerini ihlal etmeye devam etmişlerdir. Güvenlik karşısında haklar/özgürlükler konuları gündeme geldiği zaman en demokratik görünen hükümetler dahi vatandaşlarının güvenliğini ön planda tuttuklarını iddia ederek siyasi haklar ve kişisel özgürlükleri rahatlıkla ihlal ederken bu durumu tam demokratikleşmemiş hibrit demokrasilere sahip ülkelerin yönetimlerinin rahatlıkla suistimal edeceğini öngörmek mümkündür. Bu çalışmanın amacı koronavirüs ile artan bu demokrasi ihlallerinin genel bir analizi sonrası, bu ihlalleri Viktor Orban yönetimi altındaki Macaristan örneğinde incelemektir. Macaristan Başbakanı Viktor Orban koronavirüs salgınınına tepki olarak “salgın olağanüstü hal durumu” ilan edip, Mart 2020’de Macaristan Parlamentosu’na “Koronavirüse karşı Korunma Yasası” çıkartmıştır. Bu yasa kapsamında Başbakan Orban hızlı karar alması gerektiğini bahane ederek Macaristan Parlamento’sunun kendisine süresiz yetkiler tanımasını sağlamıştır. Salgın ile mücadelede Orban demokratik kurumlar yerine ordunun yardımına başvurmuştur. Ayrıca halkın “yetki yasası” diye adlandırdığı bir yasa ile Orban’ın politikalarına karşı çıkan medya, sivil toplum ve muhalefet düşüncelerin susturulması için yasal bir düzenek hazırlanmıştır. Yetki yasası hükümetin parlamentodan bağımsız karar almasına ve kanun hükmünde kararname çıkarmasına izin veren bir yasa olmuştur. Orban, 2020 yılından günümüze kadar olan dönemde Macar anayasasında yaptığı 10’dan fazla değişikliklerle yargının bağımsızlığını, azınlık haklarını ve ifade ve toplantı yapma özgürlüklerini ihlal edecek düzenlemeler yapmıştır.