Akademik Veri Yönetim Sistemi
40. Yöneylem Araştırması - Endüstri Mühendisliği Kongresi, İstanbul, Türkiye, 5 - 07 Temmuz 2021, ss.70
Ara ̧c rotalama problemi (ARP), tedarik zinciri ve lojistikle
ilgili alanlarda ̧cok ̧ce ̧sitli ger ̧cek hayat uygulamaları ne-
deniyle en ̧cok ara ̧stırılan kombinatoryal optimizasyon prob-
lemlerinden biridir. Da ̆gıtım faaliyetlerinin y ̈onetimi t ̈um lo-
jistik sistemler ̈uzerinde ̈onemli bir ekonomik etkiye sahiptir.
Bu ba ̆glamda ARP’nin optimizasyonu ile da ̆gıtım operasyon-
larının neden oldu ̆gu maliyetleri d ̈u ̧s ̈urmeye do ̆grudan katkıda
bulunulur. Problemin ̧c ̈oz ̈um ̈u i ̧cin kesin ve yakla ̧sım ̧c ̈oz ̈um
algoritmaları mevcuttur. Ancak problem NP-Zor sınıfında
yer aldı ̆gı i ̧cin kesin ̧c ̈oz ̈um algoritmaları ile b ̈uy ̈uk boyutlu
problemlere makul s ̈urelerde ̧c ̈oz ̈um bulunamaz. Bu ne-
denle, makul s ̈urelerde optimale yakın sonu ̧clar almak i ̧cin
yakla ̧sım ̧c ̈oz ̈um algoritmaları tercih edilir. Yakla ̧sım al-
goritmaları i ̧cerisinde sezgisel algoritmalar probleme ̈ozg ̈u
olmaları, metasezgisel algoritmalar ise de ̆gi ̧stirilmi ̧s prob-
lemlere uyarlamanın zorlu ̆gu nedeniyle dezavantaja sahip-
tir. Hipersezgisel algoritmalar ise belirli bir probleme g ̈ore
̈ozelle ̧stirilme e ̆giliminde olmaksızın ̧ce ̧sitli optimizasyon prob-
lemleri i ̧cin kaliteli ̧c ̈oz ̈umler sunabilen genelle ̧stirilmi ̧s bir
yapı sunmaktır. Bu ̧calı ̧smada, kapasite kısıtlı ara ̧c rota-
lama probleminin ̧c ̈oz ̈um ̈u i ̧cin tabu arama optimizasyonu ta-
banlı bir hipersezgisel algoritma geli ̧stirilmi ̧stir. Geli ̧stirilen
algoritmanın performansı ilgili yazından alınan problem set-
leri ̈uzerinde test edilmi ̧stir. Elde edilen sonu ̧clar geli ̧stirilen
algoritmanın etkinli ̆gini ortaya koymaktadır.