Kentsel Tasarım Pratiğin Neresinde? Mimarlık, Planlama ve Peyzaj Mimarlığı Mesleki Üretim Mecraları Üzerinden Bir Bakış

Gökçen Ş., Küçükoğlu H.

CUMHURİYETİN 100. YILINDA MİMARLIK, Prof. Dr. İpek Akpınar,Prof. Dr. Şebnem Önal Hoşkara, Editör, İdeal Kent, Ankara, ss.53-70, 2024

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2024
  • Yayınevi: İdeal Kent
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Sayfa Sayıları: ss.53-70
  • Editörler: Prof. Dr. İpek Akpınar,Prof. Dr. Şebnem Önal Hoşkara, Editör
  • Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnsanlık ve yerleşmeler tarihinde her kriz beraberinde yeniden yapılanma fırsatını da beraberinde getirmiştir. Bu bağlamda fizik mekânın tasarımında mimarlıktan kopuşu sonrası modernist ilkelerle yapılanan planlama anlayışının bir doyma noktasına ulaşarak mekânsal problematiklere karşı yetersiz kalmaya başladığı noktayı “kriz”, kentsel tasarımın tasarım temelli ve problem odaklı yapısıyla bu duruma alternatif bir çözüm arayışı olarak ortaya çıkarılma iddiasını da “fırsat” olarak okumak yanlış olmayacaktır. Çalışma, çok-boyutlu ve derinlemesine ele alınmayı gerekli gören bu ikili süreci çıkış noktası olarak kabul etmiş ve Cumhuriyetimizin 100. yılında “kentsel tasarımın güncel mekânsal pratiklerin neresinde durduğu” sorusuna tasarım eğitimine atfen “kuram”, pratik süreçlere atfen de “kılgı” ana hatları üzerinden yanıt arama yoluna gitmiştir.

Özellikle son yirmi yılda yaşanan ekstrem veri birikiminin geleneksel kentsel tasarım eğiminde yaşanan sessiz dönüşümün tetikleyicilerinden olduğunu söylemek mümkündür. Veri, şimdiye kadar “sınırlı” olan kaynak, zaman ve metodu çok alternatifli hale getirmiştir. Öte yandan pratikte söz konusu sınırlılık geçerliliğini devam ettirmiştir. Ölçek, işgücü kapasitesi, niteliği ve söylem gibi ölçütler üzerinden ulusal ve uluslararası tasarım ofisleri incelenmiş ve birikmiş bulgular göstermiştir ki; kentsel tasarım eğitimi doğrudan şehir planlama alanı içerisinde veya interdisipliner bir çatı altında verilmesine karşın, pratiği ağırlıklı olarak mimarlık alanı üzerinden yürütülmektedir. Bu durum, kentsel tasarım pratiğin neresinde sorusuna bir anlamda alanın tartışılabilirliğinin ve sınırlarının tariflenebilirliğinin şehir planlama alanı içerisinde, pratik açıklanabilirliğinin ise görece daha fazla mimarlık alanı içerisinde karşılık bulduğuna cevap olarak kabul edilmiştir. Mimarlık, peyzaj ve planlama alanları arasında köprü olma misyonuna sahip kentsel tasarımın bu bakışla yeni yüzyılda eğitim bağlamında yeniden sorgulanarak yapılanması mümkündür.