Carlo Gozzi: Commedia dell’Arte’yi Hayatta Tutmaya Çalışan Romantik


Creative Commons License

Güngör İ.

Art and interpretation (Online), cilt.2021, sa.37, ss.25-51, 2021 (ESCI) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 2021 Sayı: 37
  • Basım Tarihi: 2021
  • Doi Numarası: 10.47571/ataunigsfd.865850
  • Dergi Adı: Art and interpretation (Online)
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Emerging Sources Citation Index (ESCI), Scopus, EBSCO Legal Source, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.25-51
  • Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Hayır

Özet

16. yüzyılda bugün bilinen hali ile tarih sahnesinde belirmiş olan İtalyan halk tiyatrosu türü Commedia dell’Arte iki yüzyıldan fazla süren etkisi ile İtalya dışına da yayılmış ve kalıp tipleri, doğaçlamaya dayanan yapısı ve maske kullanımı ile özgün bir üslup oluşturmuştur. 18.yüzyılın ortasından itibaren ise Carlo Goldoni öncülüğünde başlayan değişimlerle asal özelliklerini kaybetmeye başlamıştır. Aristokrat kökenli yazar Carlo Gozzi, 18.yüzyılın sonunda artık yok olmaya yüz tutan türün özelliklerini yaratıcı bir hayal gücü ile yeniden popüler hale getirmiş ve Goldoni’nin ‘reform’ çabalarına karşı çıkmıştır. Bu karşı çıkış aynı zamanda edebi bir tartışma ile sürmüştür. Gozzi’nin hayal gücü ile işlenmiş oyunları, Commedia dell’Arte’nin geleneksel özelliklerini koruma çabası 20.yüzyılın başında pek çok tiyatrocunun türe duyduğu ilgi için önemli bir referans noktası olarak tarih sahnesinde yerini almıştır. Bu öneme tezat şekilde Türkçe’de Carlo Gozzi hemen hiç tanınmamakta ve oyunları bilinmemektedir. Uzaktan bakıldığında yok olmakta olan aristokrat sınıfın tutucu bir temsilcisi gibi görünen Carlo Gozzi’nin hayatına ve sanat düşüncesine yakından bakıldığında romantizmin isyan ruhunu taşıyan ve bir halk tiyatrosu türü olan Commedia dell’Arte’yi korumasına almış ilginç bir öyküye ulaşılmaktadır. Çalışma Carlo Gozzi’nin Commedia dell’Arte’ye hak ettiği önemi veren bir kişi olarak hayatına, düşüncelerine ve oyunlarına yakından bakma ve romantizmin isyan ruhu ile yakınlıklarına ışık tutma amacı taşımaktadır. Anahtar kelimeler: Tiyatro, Commedia dell’Arte, Carlo Gozzi, Romantizm.

Commedia dell’Arte, which was appeared on the stage in the 16th century as it is known today, created a unique form and spread outside of Italy with its prototypes, masks and its structure based on improvisation and its influence lasted for more than 200 years. By the mid-18th century its fundamental features started to disappear with the changes started under the leadership of Goldoni. Carlo Gozzi, who had aristocratic heritage, was made the features of this form popular which is about to disappear with his creative imagination and objected to Goldoni’s ‘reform’ efforts. This objection brought a literal debate. Gozzi’s plays which are rich in imagination and attempts to protect the traditional features of Commedia dell’Arte became important at the beginning of the 20th century as many actors and actresses interested in that form. In contrast to that era, Carlo Gozzi and his plays are not known in Turkey. Even if he might seem a conservative representative of aristocrat class, when it is looked closer to his life and works one can find an interesting story that has a rebellious soul of the romanticism and a protector of a folk drama form Commedia dell’Arte. This work aims to take a closer look to the life and works of Carlo Gozzi who gave Commedia dell’Arte the importance it deserves and his close relationship with the rebellious soul of the romanticism. Key words: Theatre, Commedia dell’Arte, Carlo Gozzi, Romanticism.