Art and interpretation (Online), cilt.2021, sa.37, ss.25-51, 2021 (ESCI)
16. yüzyılda bugün bilinen hali ile tarih
sahnesinde belirmiş olan İtalyan halk
tiyatrosu türü Commedia dell’Arte iki
yüzyıldan fazla süren etkisi ile İtalya dışına da
yayılmış ve kalıp tipleri, doğaçlamaya
dayanan yapısı ve maske kullanımı ile özgün
bir üslup oluşturmuştur. 18.yüzyılın
ortasından itibaren ise Carlo Goldoni
öncülüğünde başlayan değişimlerle asal
özelliklerini kaybetmeye başlamıştır.
Aristokrat kökenli yazar Carlo Gozzi,
18.yüzyılın sonunda artık yok olmaya yüz
tutan türün özelliklerini yaratıcı bir hayal
gücü ile yeniden popüler hale getirmiş ve
Goldoni’nin ‘reform’ çabalarına karşı
çıkmıştır. Bu karşı çıkış aynı zamanda edebi
bir tartışma ile sürmüştür. Gozzi’nin hayal
gücü ile işlenmiş oyunları, Commedia
dell’Arte’nin geleneksel özelliklerini koruma çabası 20.yüzyılın başında pek çok
tiyatrocunun türe duyduğu ilgi için önemli bir
referans noktası olarak tarih sahnesinde yerini
almıştır. Bu öneme tezat şekilde Türkçe’de
Carlo Gozzi hemen hiç tanınmamakta ve
oyunları bilinmemektedir. Uzaktan
bakıldığında yok olmakta olan aristokrat
sınıfın tutucu bir temsilcisi gibi görünen Carlo
Gozzi’nin hayatına ve sanat düşüncesine
yakından bakıldığında romantizmin isyan
ruhunu taşıyan ve bir halk tiyatrosu türü olan
Commedia dell’Arte’yi korumasına almış
ilginç bir öyküye ulaşılmaktadır. Çalışma
Carlo Gozzi’nin Commedia dell’Arte’ye hak
ettiği önemi veren bir kişi olarak hayatına,
düşüncelerine ve oyunlarına yakından bakma
ve romantizmin isyan ruhu ile yakınlıklarına
ışık tutma amacı taşımaktadır.
Anahtar kelimeler: Tiyatro, Commedia
dell’Arte, Carlo Gozzi, Romantizm.
Commedia dell’Arte, which was appeared on the stage in the 16th century as it is known today, created a unique form and spread outside of Italy with its prototypes, masks and its structure based on improvisation and its influence lasted for more than 200 years. By the mid-18th century its fundamental features started to disappear with the changes started under the leadership of Goldoni. Carlo Gozzi, who had aristocratic heritage, was made the features of this form popular which is about to disappear with his creative imagination and objected to Goldoni’s ‘reform’ efforts. This objection brought a literal debate. Gozzi’s plays which are rich in imagination and attempts to protect the traditional features of Commedia dell’Arte became important at the beginning of the 20th century as many actors and actresses interested in that form. In contrast to that era, Carlo Gozzi and his plays are not known in Turkey. Even if he might seem a conservative representative of aristocrat class, when it is looked closer to his life and works one can find an interesting story that has a rebellious soul of the romanticism and a protector of a folk drama form Commedia dell’Arte. This work aims to take a closer look to the life and works of Carlo Gozzi who gave Commedia dell’Arte the importance it deserves and his close relationship with the rebellious soul of the romanticism. Key words: Theatre, Commedia dell’Arte, Carlo Gozzi, Romanticism.