Akademik Veri Yönetim Sistemi
2. Ulusal Temel Bilimler, Gençlik Sempozyumu ve Bilim Sanat Şenliği 2025, İzmir, Türkiye, 21 - 22 Mayıs 2025, (Özet Bildiri)
COVID-19
ÖNCESİ VE SONRASINDA AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDE BULAŞICI HASTALIKLARIN
DURUMU: İŞ ZEKASI TEMELLİ BİR VERİ
ANALİZİ
İremgül ZEYTİNÖZÜa,
Batuhan ÇATALKAYAa, Bertuğ HASa, Doğuser YARARa,
Muhammet DAMARa
a Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Fakültesi,
Bilgisayar Bilimleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Merkez Kampüs, Buca, İzmir,
Türkiye
email: batuhanctlkaya@gmail.com
ÖZET
COVID-19 pandemisi, küresel ölçekte sağlık
sistemlerini sarsmakla kalmamış, aynı zamanda bulaşıcı hastalıkların yayılımı,
yönetimi ve önlenmesine yönelik sağlık politikalarının yeniden şekillenmesine
neden olmuştur[1,2,3]. Amerika Birleşik Devletleri (ABD), pandemiden en fazla
etkilenen ülkelerden biri olarak, hem sağlık sistemindeki yük hem de enfeksiyon
hastalıklarındaki değişim açısından kritik bir vaka alanı sunmaktadır [4,5,6].
Bu çalışma, COVID-19 pandemisi öncesi ve sonrasında ABD’deki bulaşıcı
hastalıkların yaygınlığı, dağılımı ve eğilimlerini iş zekâsı temelli bir veri
analizi yaklaşımıyla incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, 2015–2023 yılları
arasında ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, Sağlık Bakanlığı ve Dünya
Sağlık Örgütü gibi kurumlardan elde edilen kamuya açık veri setleri
kullanılmıştır. Veriler; hastalık türleri, vaka sayıları, ölüm oranları,
bölgesel dağılımlar, yaş gruplarına göre sınıflandırmalar ve sağlık
hizmetlerine erişim gibi çok boyutlu parametreler üzerinden
değerlendirilmiştir. Analiz sürecinde Power BI ve Python tabanlı veri analiz
araçları kullanılarak, dinamik gösterge tabloları ve etkileşimli
görselleştirmeler oluşturulmuştur. İş zekâsı uygulamaları sayesinde bölgesel ve
demografik düzeyde detaylı analizler yapılabilmiş, özellikle sosyoekonomik
açıdan dezavantajlı bölgelerde bulaşıcı hastalık yükünün daha yüksek olduğu
tespit edilmiştir. Ayrıca COVID-19 döneminde dijital sağlık kayıtlarının
yaygınlaşması, büyük veri kaynaklarının daha etkin analizine olanak sağlamış ve
karar vericilere hızlı tepki verebilme kapasitesi kazandırmıştır. Bu çerçevede,
iş zekâsı araçlarının sadece epidemiyolojik izleme değil, aynı zamanda risk
modelleme, kaynak tahsisi ve erken uyarı sistemleri oluşturma açısından da
büyük bir potansiyel taşıdığı değerlendirilmiştir. Sonuç olarak bu çalışma,
pandemi sürecinin bulaşıcı hastalıkların epidemiyolojik profilinde yarattığı
değişimleri ortaya koyarken, iş zekâsı tabanlı veri analizinin halk sağlığı
politikaları için nasıl stratejik bir araç haline geldiğini göstermektedir.
Gelecekte bulaşıcı hastalıkların yönetiminde dijitalleşme, veri bilimi ve halk
sağlığı entegrasyonunun artırılması kritik bir gereklilik olarak öne
çıkmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Tıbbi bilişim, açık veri, sağlık bilişimi, iş zekası, veri yönetimi.
Kaynakça
[1] Sofuoğlu, Z., Damar, H. T., Alpagut, G. S., Calik,
B., Kebapci, E., Gulmez, H., ... & Damar, M. (2025). Evaluation of Older
People's Presentations to the Emergency Department With Pain During and Before
the COVID-19 Pandemic. Pain Management Nursing.( Available online 14 January 2025 In Press, Corrected
Proof).
[2] Gölbaşı, S. D., & Metintas, S. (2020).
Covid-19 pandemisi ve infodemi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5, 126-137.
[3] İşlek, E., Özatkan, Y., Uslu, M. K. B.,
Arı, H. O., Çelik, H., & Yıldırım, H. H. (2021). Türkiye’de COVID-19
pandemisi yönetimi ve sağlık politikası stratejileri. Türkiye Sağlık
Enstitüleri Başkanlığı Dergisi, 4(2), 54-65.
[4]
Chowell, G., & Mizumoto, K. (2020). The COVID-19 pandemic in the
USA: what might we expect?. Lancet (London, England), 395(10230), 1093.
[5] Bhattacharjee, B., & Acharya, T. (2020). The
COVID-19 pandemic and its effect on mental health in USA–a review with some
coping strategies. Psychiatric Quarterly, 91(4), 1135-1145.
[6] Bergquist, S., Otten, T., & Sarich, N. (2020).
COVID-19 pandemic in the United States. Health policy and technology, 9(4),
623-638.