Özet

Apoptoz fizyolojik şartlarda çok hücreli organizmaların gelişim sürecinde veya organizmaların homeostazının sağlanmasında istenmeyen hücrelerin yok edilmesi için evrimleşmiş, karmaşık bir mekanizma olarak tanımlanmaktadır. Emriyonal gelişim sürecinde önemli rol oynayan apoptoz mekanziması, gelişimin tamamlanmasından sonra ise hasarlı hücrelerin ortadan kaldırılmasını sağlayarak oldukça sıkı bir kontrol mekanizması ile organizmalardaki hücre sayısının kontrol edimesinde, hasarlı hücrelerin çoğalmasının engellenmesinde veya sağlıklı hücrelerin canlılığının devam etmesinde önemli rol almaktadır. Diğer bir deyişle apoptoz mekanizmasının kontrollü ve dengeli işlemesi organizmaların sağlıklı yaşamalarının temelini oluşturmaktadır ve bu nedenle pek çok hastalık ile yakından ilişkilidir. Aşırı düzeyde apoptoz, fazla hücre kaybı nedeniyle dejeneratif hastalıklara sebep olurken yetersiz apoptoz kontrolsüz hücre çoğalmasına, otoimmün hastalıklara ve kansere neden olmaktadır. Günümüzde tanımlanmış hücre ölüm mekanizmaları arasında apoptoz, ekstrinsik yolak ve intrinsik yolak olarak adlandırılan mekanizmalar ile en iyi detaylandırılmış mekanizma olmasına karşın hastalıkların tedavisi için kaspaz enzimleri, Bcl-2 ailesi proteinler, plazma membran reseptörleri gibi önemli hedefleri içermesi ve farklı organizma veya hücre tipine göre farklı mekanizmaları kullanması yönüyle halen daha detaylarının ve moleküler mekanizmalarının açıklanmasına ihtiyaç duyulan güncel araştırma konularından biridir.

Anahtar kelimeler: Apoptoz, İntrinsik yolak, Ekstrinsik yolak, Kaspaz, Bcl-2, Plazma membranı