Odd Nerdrum'da Kitsch Kavramı Bağlamında Sanatın İnsansızlaşması


Creative Commons License

İkizoğlu S.

YEDİ: SANAT, TASARIM VE BİLİM DERGİSİ, cilt.2025, sa.33, ss.87-99, 2025 (TRDizin)

Özet

Resim sanatında kitsch genel olarak eserin bayağılığına, niteliklerinin yetersiz olduğuna ve mesaj iletme kaygılı olduğundan fazlaca basite indirgenmiş olduğuna işaret etmek için kullanılır. Oysa Nerdrum, kitsch kavramını insani duygulara hitap etmesi açısından ele alır ve kendi resimlerinin kitsch olduğunu vurgular. Bu aslında bir meydan okumadır. Böylelikle eserlerinin kötü anlamda kitsch olarak etiketlenmesinin önüne geçer. Nitekim kavramı yeni bir bağlamda tanımlamıştır. Bir resmin kitsch olmasının nedenlerini açıklar ve olması gerektiğini de savunur zira sanat duygulardan gücünü alır ve eserde duyguların öne çıkmasında bir sakınca yoktur. Sanatın kavramsallaşması ile birlikte duygu yerine düşüncenin önem kazandığı postmodern süreçle ilgili olaraksa Kuspit, sanatın insani özünü yitirdiğine dikkat çeker. Duygu yerine düşünceden gücünü alan sanatta metinsellik, eserin önüne geçer. Eserin duyumsanmasında ne ifade ettiğini çözmek üzere dilsel ifadeye başvurulur. Bu ise duyguya dayalı duyumsama ediminin aksadığı bir sürecin gerçekleşmesine zemin oluşturur. Sanatın insansızlaştığı yöndeki eleştirel tutum salt gelenekçi bir yaklaşımın hüküm sürmesi gerektiğini savunmaz. Nitekim Kuspit sanatta varlığa dair anlam arayışının farklı ve güncel araçlarla deneyimlenebileceğini söyler. Gelinen noktada, insani duyguların öne çıktığı çağdaş sanat eserlerinde kitsch olgusunu Nerdrum’un bakış açısıyla tekrar ele almak önem taşır. Duygu temelli bir yaratımda esere dışarıdan anlamlar atfedilmesi olağandır. Sanatın insansızlaşması eleştirisinde dikkat çekilmek istenen konu, eserin tamamen düşünce temelli inşa edilmesi ve insani özü bakımından noksan kalmasıdır. Bu çalışma, Nerdrum’un kitsch tanımı bağ-lamında günümüz sanat eserlerinin duygu ya da düşünce temelli oluşu bakımından eleştirel bir yaklaşım sunarken sanatın insani özünün yitirilmemesi gerektiğini vurgulamayı amaçlamaktadır.