Akademik Veri Yönetim Sistemi
ACİL TIP KONGRESİ, İstanbul, Türkiye, 6 - 09 Eylül 2006, ss.50-51
GİRİŞ: Metotreksat (MTX), romatoid artrit (RA) tedavisinde düşük dozda kullanılan antineoplastik bir ilaçtır. MTX’ın
düşük dozda etkili ve güvenli olduğu bilinmesine karşın, kullanımı sırasında en erken 10 günden sonra pansitopeni,
deri ülseri ve ağız içi ülserler seyrek olarak gelişebilmektedir. Hastamız RA tedavisi için düşük dozda MTX kullanırken
erken dönemde (üç gün sonra) pansitopeni ve deri ülseri gelişen tek olgu olması nedeniyle sunulmaktadır. OLGU: Altmış dört yaşında, erkek olgu RA tanısı nedeniyle düşük dozda (5 mg/hafta) MTX tedavisine başlandıktan
üç gün sonra ateş yüksekliği, halsizlik ve çarpıntı yakınmalarıyla Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Servis’e
başvurdu. Fizik bakıda genel durum bozukluğu, yüksek ateş, hipotansiyon, taşikardi, ağız içinde ve sağ ayak
metakarpofalangeal eklem mediyalinde ülser saptandı. Laboratuar incelemelerinde pansitopeni (hemoglobin 7.7 g/dL,
hematokrit % 22.4, kan beyaz küre 600/mm3, trombosit 27,000/mm3), karaciğer ve böbrek fonksiyon bozukluğu (AST
69 U/L, ALT 60 U/L, BUN 53.4 mg/dL, kreatinin 2.75 mg/dL) bulundu. Destek tedavi, analjezik, leucoverine ve kan
ürünleri uygulanan olgu 19 gün izlendikten sonra tam iyileşme ile taburcu edildi.
TARTIŞMA: Pansitopeni, düşük dozda MTX kullanılmasına bağlı en erken 10 gün sonra gelişebilen, ciddi, seyrek
görülen bir istenmeyen etkidir. Düşük dozda MTX kullanımına bağlı deri ülseri yalnızca üç olguda bildirilmiştir. Bu
olgu sunumu, MTX kullanımı sırasında ilk kez üçüncü gün ortaya çıkan pansitopeni ve deri ülseri gelişmesini belirtmesi
nedeniyle önemlidir.
SONUÇ: Hekimler, düşük dozda MTX kullanımına bağlı gelişebilecek yaşamı tehdit edici istenmeyen etkilerin, ilacın
kullanılmasını izleyen ilk günlerde bile ortaya çıkabileceğini öngörerek, hastalarını tedavi boyunca kan sayımı, böbrek
ve karaciğer fonksiyonlarının kontrolü ile izlemelidirler.