Türkiye’de Deney Hayvanı Kullanmaya Yetkili Kişilerin Hayvan Kullanımına Yönelik Tutumları

Creative Commons License

Yiğit A., Sinmez Ç. Ç., Aslım G.

KAFKAS UNIVERSITESI VETERINER FAKULTESI DERGISI, vol.21, no.6, pp.885-892, 2015 (SCI-Expanded)

Abstract

Türkiye’de hayvan kullanılarak yapılan deneysel araştırmalarda, hayvan(lar) üzerinde uygulama yapacak kişinin “Deney Hayvanı Kullanım Sertifikası”na sahip olması zorunluluğu, “Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik” ile 2006 yılında getirildi. Bu yönetmeliğe göre, bu kişilere 80 saatten oluşan bir eğitim verileceği bildirilmektedir. Çalışmada, deney hayvanı kullanmak üzere kurs programına katılan araştırmacıların hayvanların deneylerde kullanılmalarına ve kursun etkinliğine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi amaçlandı. Çalışmanın materyalini, 2012-2015 yıllarında Türkiye’nin farklı illerinde ve farklı tarihlerde verilen kurs programına katılan 208 katılımcı oluşturdu. Çalışmada, kursiyerlere 2 bölümden oluşan bir anket uygulandı. Ankette 6 demografik soru ile hayvanların deneylerde kullanılmasına karşı tutumu ve kurs etkinliğini belirlemek amacıyla “Likert tipi” hazırlanan 14 soru yöneltildi. Anket uygulamasıyla elde edilen verilerin SPSS 20.0 istatistik programı ile sıklık dağılımları belirlendi. Veriler t-testi ve varyans analiz testlerine tabi tutuldu, P<0.05 olan değerler anlamlı kabul edildi. Katılımcıların %74’ü (n=154), araştırmalarda hayvan kullanımında denetlenebilirlik açısından “Hayvan Üretim ve/veya Barındırma Üniteleri”nin gerekliliği yönünde görüş bildirdi. İnsan çıkarının önceliği ile insan çıkarı için hayvan kullanımı konusunda cinsiyet açısından anlamlı bir fark bulundu. Kurs eğitiminin gerekli olduğu (%87, n=181) ve araştırmalarda bilinçli hayvan kullanımına katkısının olacağı (%87.5, n=182) ayrıca eğitim durumu ile çalışma deneyiminin bu görüşlere etkili olduğu saptandı. Sonuç olarak, deney hayvanı kullanımının denetlenmesini de kapsayan yasal düzenlemelerin araştırıcılar tarafından da kabul edildiği; her ne kadar insan-merkezci bir yaklaşım mevcutsa da, eğitimle bilinçlendirme ve yeterli denetleme yoluyla deney hayvanı kullanımının daha kabul edilebilir şekle kavuşturulabileceği söylenebilir.