Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Afetler ve Afet Yönetimi Dersine Yönelik Bir Uygulama Örneği


Gökçe Gündüzoğlu H. A., Yakın F., Olcay H.

VI. ULUSLARARASI COĞRAFYA EĞİTİMİ KONGRESİ (UCEK/ICGE-6, İstanbul, Türkiye, 19 - 22 Eylül 2024, ss.76-91, (Tam Metin Bildiri)

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.76-91
  • Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

 Depremlerin oluşumu engellenemez ancak doğal afet olmaktan çıkarılabilir. Bu da deprem ile ilgili eğitimlerin verilmesi ile mümkün olabilmektedir. Dolayısıyla bu eğitimi verecek ve konunun öğretilmesini sağlayacak öğretmenlere önemli roller düşmektedir. Bu nedenle çalışmada Afet ve Afet Yönetimi dersi kapsamında fay hatları ve depremsellik konusuyla ilgili öğretmen adayları için örnek bir ders materyalinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Konunun CBS ile anlatılmasının, öğretmen adaylarının fay hatları, depremler, litoloji ve yerleşme arasındaki ilişkiyi daha iyi anlamasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Haritaların üretilmesinde ArcGIS programı kullanılmış olup Türkiye il/ilçe sınırları, fay hatları, deprem büyüklüğü, litoloji, ülke sınırları ve deniz verilerinden yararlanılmıştır. Programın açılması, verilerin indirilmesi, eklenmesi ile düzenlenmesi, eklenen verilerin koordinatlandırılması, deprem verilerinin sayısallaştırılması ve buffer analizi aşamaları gösterilmiştir. Buffer analizi Pazarcık deprem büyüklüğü üzerinden gerçekleştirilmiştir. Öğretmen adaylarının lisans eğitimlerinde depremsellik konusunu CBS ile öğrenmelerinin meslek hayatlarında daha bilgili ve deneyimli olmalarında etkili olacağı düşünülmektedir. Bu doğrultuda öğretmen adayları için diğer doğal afet konularında (kuraklık, sel, çığ vb.) da bu çalışmada olduğu gibi örnek ders uygulamaları tasarlanabilir. Lisans eğitimlerinde öğretmen adaylarının deneyim kazanmaları ve CBS’ yi öğrenmeleri için uygulamalı dersler verilebilir. Böylece öğretmen adayları kendi ders materyallerini geliştirmesi için teşvik edilebilir. Ayrıca öğretmen adaylarının geliştirdikleri bu materyalleri meslek yaşamlarında kullanabilecekleri ve veri paylaşımı yapabilecekleri bir site de oluşturulabilir. Öğretmen adaylarının doğal afet konularında doğru ve güvenilir bilgiye ulaşmaları ve konular arasında bağlantı kurabilmeleri için bilinç düzeyleri ölçülebilir. Öğretmen adaylarının bilinç düzeylerini geliştirmek için ise CBS destekli öğretimden yararlanılabilir. CBS ile yürütülen derslerde gerçek dünyadan veriler seçilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda doğal afetler konusunun aktarılmasında gerçek dünyadan verilerin seçilmesi ile öğretmen adaylarının bilinç düzeyleri daha kolay geliştirilebilir. Anahtar Kelimeler: CBS, deprem, afet yönetimi, öğretmen adayları. 

 Earthquakes cannot be prevented, but they can be prevented from becoming natural disasters. This is possible by providing earthquake-related education. Therefore, teachers who will provide this education and teach the subject have important roles. For this reason, this study aims to develop a sample course material for pre-service teachers on fault lines and seismicity within the scope of Disaster and Disaster Management course. It is thought that explaining the subject with GIS will contribute to a better understanding of the relationship between fault lines, earthquakes, lithology and settlement. Document analysis method was used in the study. ArcGIS program was used to produce the maps and Turkey province/district borders, fault lines, earthquake magnitude, lithology, country borders and sea data were used. The stages of opening the program, downloading, adding and editing the data, coordinating the added data, digitizing the earthquake data and buffer analysis are shown. Buffer analysis was performed on Pazarcık earthquake magnitude. It is thought that learning seismicity with GIS in undergraduate education will be effective for pre-service teachers to be more knowledgeable and experienced in their professional lives. In this direction, sample course applications can be designed for pre-service teachers on other natural disaster topics (drought, flood, avalanche, etc.) as in this study. Practical courses can be given in undergraduate education for pre-service teachers to gain experience and learn GIS. Thus, preservice teachers can be encouraged to develop their own course materials. In addition, a website can be created where pre-service teachers can use these materials in their professional lives and share data. In order for pre-service teachers to access accurate and reliable information on natural disaster issues and to make connections between the issues, their level of awareness can be measured. GIS-supported instruction can be utilized to improve the awareness levels of pre-service teachers. In the courses conducted with GIS, data from the real world should be selected. In this context, the consciousness levels of pre-service teachers can be improved more easily by selecting data from the real world in the transfer of the subject of natural disasters. Keywords: GIS, earthquake, disaster management, prospective teachers.