Akademik Veri Yönetim Sistemi
ULUSAL HIV/AIDS KONGRESİ, Antalya, Türkiye, 7 - 09 Aralık 2023, ss.47
SS-03
HIV İLE YAŞAYANLARDA ÖLÜM NEDENLERİNİN İRDELENMESİ: ÇOK MERKEZLİ
RETROSPEKTİF BİR ÇALIŞMA
Selda Sayın Kutlu1, Ezgi Gülten2, Adalet Altunsoy3, Arzu Nazlı4, Lütfiye Nilsun Altunal⁵,
Nuriye Taşdelen Fışgın⁶, Dilek Yağcı Çağlayık⁷, Halime Araz3, Hatice Burcu Açıkalın Arıkan⁸,
Arda Kaya⁹, Kamil Mert10, Şeyma Öncül11, Ayşe Batırel12, Arzu Kantürk13, Aydın Deveci14,
Melis Demirci15, Asuman İnan16, Sinem Akkaya Işık17, Çiğdem Ataman Hatipoğlu18,
Figen Kaptan Aydoğmuş8, Deniz Gökengin9, Sabri Atalay10, Halis Akalın11, Taner Yıldırmak13,
Volkan Korten⁷
1Pamukkale Üniversitesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, Denizli
2Ankara Üniversitesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, Ankara
3Ankara Bilkent Şehir Hastanesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, Ankara
4Dokuz Eylül Üniversitesi,Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, İzmir
5İstanbul Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, İstanbul
6İstinye Üniversitesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, İstanbul
7Marmara Üniversitesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, İstanbul
8İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, İzmir
9Ege Üniversitesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, İzmir
10S.B.Ü Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, İzmir
11Uludağ Üniversitesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, Bursa
12İstanbul Kartal Dr. Lütfi Kırdar Şehir Hastanesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, İstanbul
13İstanbul Prof. Dr. Cemil Taşcıoğlu Şehir Hastanesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, İstanbul
14Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, Samsun
15Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, İzmir
16Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, İstanbul
17Sultan Abdülhamid Han Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, İstanbul
18Ankara Eğitim Ve Araştırma Hastanesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD, Ankara
Amaç: HIV ile yaşayan bireylerde antiretroviral tedavi (ART) ile AIDS ile ilişkili morbidite ve mortalite oranları
önemli oranda azalırken, AIDS ile ilişkili olmayan hastalıklara bağlı ölüm oranları artmaktadır. Hastaların tanı alma
zamanı ve ülkelerin sosyoekonomik düzeylerine göre ölüm nedenleri değişebilmektedir. Ülkemizde HIV ile infekte
bireylerde ölüm nedenleriyle ilgili geniş kapsamlı bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada, HIV ile yaşayan
bireylerde ölüm nedenlerinin irdelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Çok merkezli retrospektif bu çalışmada, Ocak 1994-Temmuz 2023 tarihleri arasında takip edilen 16 yaş ve
üstü HIV ile yaşayan bireyler arasında ölümle sonuçlanan olguların demografik bilgileri, bulaş yolu, tanı sırasında
ve ölüme yakın CD4 sayısı ve HIV RNA düzeyi, eşlik eden hastalıklar, ART ve süresi ve ölüm nedenleri hasta
dosyalarından elde edildi.
48
Bulgular: Toplam on altı merkezde takip edilen 9.334 HIV ile infekte bireyden 414 (%4,4)’ü ölümle sonuçlandı.
Ölen olguların 370 (%89,4)’i erkek, yaş ortalaması tanı sırasında 44,52 (±12,97) ve ölüm anında 47,76 (±13,29) ve
HIV tanısından ölüme kadar geçen süre 2,97 (±4,24) yıl olarak hesaplandı. Olgularda HIV bulaşı 256 (%61,8)’sında
hetereoseksüel cinsel temasla bulaştığı görüldü. Damar içi madde kullanımı 11 (%2,7) olguda, aktif sigara içiciliği 155
(%37,7) olguda ve aşırı alkol kullanımı 46 (%11,1) olguda vardı. HIV tanısı konduğunda 360 olguda bakılan ortalama
CD4 sayısı 169 (minimum 3-maksimum 1188)/mm3, 322 olguda bakılan HIV RNA 2.835.440 kopya/ml olarak
bulundu. Kronik Hepatit B ve C infeksiyonu sırasıyla 25 (%6) ve 9 (%2,2) olguda mevcuttu. Olguların 333 (%80,4)’ü
ölmeden önce ART almış ve ART süresine ulaşılan 245 olgu ölmeden önce ortalama 32 ay tedavi almıştı. Ölen olguların
tanı sırasında 288 (%69,6)’inde AIDS tanımlayıcı hastalık, 62 (%14,9)’sinde birden fazla AIDS tanımlayıcı hastalık
tespit edildi. Ölüme yakın 303 olguda bakılan ortalama CD4 sayısı 211,85 (minimum 1-maksimum 1300)/mm3 ve 302
olguda bakılan HIV RNA 692.754 (minimum 0-maksimum 63.000.000) kopya/ml olarak bulundu. Ölüm nedenleri
sıklık sırasıyla kanser 108 (%26,1), tüberküloz 60 (%14,5), HIV tükenmişlik sendromu 49 (%11,8), kardiyovasküler
hastalık 43 (%10,4) ve sepsis 36 (%8,7) olguda saptandı (Tablo 1). AIDS ilişkili ölümler tüm nedenlerin %60,1’ini
(n=249) oluşturmaktaydı.
Sonuç: Bu çalışmada HIV ile yaşayan bireylerde en sık ölüm nedeni kanser, ikinci sırada tüberküloz olarak bulundu.
HIV ile yaşayan bireylerde ölüm nedenleri ve ölümü etkileyen faktörlerin bilinmesi, politika, planlama, erken tanı ve
önleyici tedbirlerin geliştirilmesine yardımcı olacaktır.
Anahtar Kelimeler: HIV, tüberküloz, ölüm, kanser