Obsidiyenin Seramikte Yüksek Sıcaklık Artistik Sırlarında Kullanımı Üzerine Bir Ön Çalışma

Yayla Z. H., Özkan İ., Elçi H.

XI. Uluslararası Katılımlı Seramik Kongresi, Afyonkarahisar, Türkiye, 21 - 23 Kasım 2022, (Yayınlanmadı)

  • Yayın Türü: Bildiri / Yayınlanmadı
  • Basıldığı Şehir: Afyonkarahisar
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Obsidiyen magmanın ani soğuması ile oluşmuş siyah veya koyu renkli bir volkanik camdır. Türkiye’de Doğu Anadolu Bölgesinde Süphan, Nemrut, Tendürek ve Ağrı dağı, Orta Anadolu'da ise Hasandağ ve Erciyes dağı gibi genç büyük yanardağların çevrelerinde, gerek lav akıntıları şeklinde, gerekse aglomeralar ve tüfler içinde farklı boyutlarda parçalar halinde bulunmaktadırlar. Günümüzde obsidiyen yarı değerli süs taşı olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada kullanılan obsidiyen Adilcevaz, Bitlis bölgesinden temin edilmiştir.

Bu çalışmanın konusu obsidiyen mineralinin yüksek sıcaklık artistik seramik sırlarında kullanımının araştırılması üzerinedir. Çalışma iki bölümde yürütülmüştür. Birinci bölümde obsidiyenin fiziksel ve kimyasal özellikleri (kimyasal analiz, görünür yoğunluk, gözeneklilik, su emme, sertlik, vs.) incelenmiştir. İkinci bölümde obsidiyenin sır bileşeni olarak kullanımı üzerine denemeler yapılmıştır. Bu amaçla yapılan çalışmaların birinci adımında sadece obsidiyen minerali porselen bünye üzerine uygulanmış, elektrikli fırında farklı sıcaklıklarda (1050-1205°C) pişirilmiştir. İkinci adımda obsidiyen; Na-feldspat, kaolen, kolemanit, alkali frit, cam kırığı kullanılarak çeşitli oranlarda ikili ve üçlü harman reçeteleri hazırlanmış, porselen bünye üzerine uygulanmış, elektrikli fırında 1205°C’de yükseltgen ortamda pişirilmiştir. Üçüncü adımda olumlu sonuç veren ikili ve üçlü reçetelere belirli oranlarda bakır (II) oksit, kalay (IV) oksit ve karborandum eklenmiş, porselen bünye üzerine uygulanmış, elektrikli fırında 1205°C’de pişirilerek lokal indirgeme sonucunda bakır kırmızısı ve tonlarına ulaşılmıştır. Dördüncü adımda yukarıda hazırlanan ikili ve üçlü reçetelere sadece karborandum ve kalay (IV) oksit eklenerek aynı koşullarda pişirilmiş, sonuçta demir mavisi ve tonlarına ulaşılmıştır. Çalışmanın son adımında olumlu sonuç veren sır bileşimlerine fiziksel ve kimyasal testler uygulanarak kararlılıkları araştırılmıştır.