Akademik Veri Yönetim Sistemi
MT Bilimsel, sa.28, ss.46-58, 2025 (Hakemli Dergi)
Türkiye’de mücevherat ve rafineri sektörleri, yüksek saflıktaki altın (Au) üretimi ve ticaretinde küresel ölçekte rekabet etmektedir. Bu pazarda güvenilir kalite beyanı yapabilmek için, alaşım ya da saf metal formundaki ürünlerde altın derişiminin doğru ve izlenebilir biçimde belirlenmesi zorunludur. TS EN ISO 11426 standardı, altın içeriği ≥ 100 ‰ (≥ 10 % m/m) olan numunelerde kupelasyon esaslı tayin yöntemini tanımlamakta; ancak laboratuvar uygulamalarında, özellikle ön işlem adımlarında, kılavuzlarla tam uyumlu olmayan farklı yaklaşımların benimsendiği görülmektedir. Bu çalışmada, kupelasyon ön işlemli TS EN ISO 11426 metodunun TS EN ISO/IEC 17025 standardındaki gereklilikler çerçevesinde doğrulanması ve toplam ölçüm belirsizliğinin kapsamlı şekilde tahmin edilmesi amaçlanmıştır. Yöntem performansı; seçilen sertifikalı referans malzemeler kullanılarak özgüllük, doğruluk (göreli sapma ≤ 0,3 %), tekrarlanabilirlik (RSD ≤ 0,2 %), tekrar üretilebilirlik ve lineerlik (R² ≥ 0,999) kriterleriyle incelenmiştir. Belirsizlik bileşenleri; kütle ölçümleri, kimyasal reaktif saflıkları, kupelasyon verimi, titrasyon son noktası belirleme varyasyonları ile istatistiksel kalibrasyon modelinden kaynaklanan etkileri içerecek şekilde GUM yaklaşımıyla modellenmiştir. Sonuçlar, kupelasyon ön işlemli TS EN ISO 11426 metodunun hem yüksek saflıklı hem de alaşımlı altın örneklerinde güvenilir analizler sunduğunu göstermektedir.