Akademik Veri Yönetim Sistemi
Diyalektolog, sa.14, ss.1-29, 2017 (Hakemli Dergi)
Yabancı okullar, Osmanlı eğitim modernizasyonu kapsamında gündeme gelen konuların
başında gelmektedir. Bu okullara ilişkin hayli zengin bir literatür oluşmasına rağmen buralarda
okuyan Müslüman çocuklara dair müstakil çalışma pek yoktur. Söz konusu boşluğu doldurmak
amacıyla yapılan bu araştırma için Başbakanlık Osmanlı Arşivi özet katalogları taranarak
yabancı okullarda tahsil gören Müslüman talebelerle ilgili belgeler temin edilmiştir. Bu
belgelerden elde edilen bulgulara göre, Osmanlı vilayetlerindeki Müslüman çocukların eğitim
imkânının hiç olmadığı ya da çok az olduğu yerlerde bu okullara gittikleri anlaşılmaktadır.
Liman kentlerindeki çocukların ise resmî okullardan daha kaliteli eğitim verildiğine inandıkları
için bu okullara yöneldikleri görülmektedir. Bunun gelecek açısından sakıncalı olabileceğini
düşünen Osmanlı bürokratları, aldıkları tedbirlerle buna engel olamayacaklarını anlamış ve
yabancı okullarla rekabet edebilecek eğitim kurumları kurmaya çalışmışlardır.
Bu çalışmada, 19. yüzyılın ikinci yarısında yabancı okullarda eğitim gören Müslüman
çocuklarının sayısı tespit edilerek, bu okulların Osmanlı eğitim modernleşmesine katkısı
değerlendirilmiştir. Bu yönüyle çalışma, Müslüman çocukların yabancı okullara ne ölçüde ve
niçin rağbet gösterdiklerinin tespitine katkıda bulunacak özelliğe sahiptir.