Akademik Veri Yönetim Sistemi
10. INTERNATIONAL EUROPEAN CONGRESS ON ADVANCED STUDIES IN BASIC SCIENCES, Amsterdam, Hollanda, 26 - 28 Temmuz 2024, cilt.1, ss.1073-1084, (Tam Metin Bildiri)
1790-1820 arası İngiltere’nin siyaseten en radikal yıllarıydı. Bu radikal yıllarda yaşananlardan çıkarılan dersler İngiliz demokrasisi ve parlamenter yapısının gelişiminde önemli rol oynadı. Radikal dönemde liberallerin ve işçilerin talepleri, demokrasi mücadelesi ve kazanımlarının dayanak noktası oldu; talepler, farklı yöntemlerle ısrarla dile getirilerek uzun bir mücadelenin sonunda hakedildi. Cato Sokağı Komplosu olarak anılan olay bu radikal dönemin en ilginç olaylarındandı. Dönemin koşulları Kral III.George’un 29 Ocak 1820’deki ölümü ile doğan hükümet bunalımıyla daha zorlu bir hal aldı. Napolyon Savaşları’nın yarattığı ekonomik sorunlar, Spa Fields ve Peterloo gibi olaylar nedeniyle öfkeli olan cumhuriyetçi bir grup radikal, hükümet krizini de fırsat bilerek bir komplo planladılar. Bu komplo, tüm kabine üyelerini ve başbakanı öldürmeyi içeren bir darbe planıydı. Ancak aralarındaki casus George Edwards nedeniyle komplo açığa çıktı. Olayla bağlantılı olan ve suçlu bulunan 11 kişiden 5’i idam edildi, 5’i Avustralya’ya sürgüne gönderildi, 1’i ise hapis cezası aldı. Cato Sokağı Komplosu’na karışan isimlerin tamamı Spencean Hayırseverleri olarak bilinen ve Thomas Spence’in fikirlerini takip eden grubun üyeleriydi. Thomas Spence, genel oy hakkını destekleyen, özel mülkiyete son verilerek ulusun topraklarının halk arasında paylaştırılmasını savunan fikirleri ile bilinir. Spencean Hayırseverleri grubu yaklaşık 27 kişi olmakla birlikte, Cato Sokağı Komplocuları 13 kişiydi ve Onüçler Komitesi olarak bilinmekteydiler. Komplocular, Lordlar Kamarası üyelerinin ve Kabinenin, ülkedeki tüm acıların mimarı olduğuna inanarak hareket etmişlerdi. Kabine üyelerinin Grasvenor Meydanı’ndaki Lord Harowby’nin evinde birlikte akşam yemeği yiyeceklerini aktaran New Times gazetesindeki haber ile yemeğin yeneceği 23 Şubat 1820 akşamı elbombası ve diğer ateşli silahlarla tüm kabine üyelerini öldürmek üzere harekete geçtiler ve Grasvenor meydanına çıkan Cato Sokağı çıkmazındaki bir ahıra saklandılar. Harekete geçmek üzereyken tedbir almış olan Coldstream Muhafız Müfrezesi’nin baskını ile yakalandılar. Mahkeme sürecinde grubun lideri Arthur Thistlewood’un savunması ile idam edilenler arasında olan William Davidson’ın savunması dönemin radikal fikirlerini vurgulaması açısından dikkat çekici savunmalar olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı İngiltere’deki toplumsal yapı değişimi ile bunun siyasete olan etkisini açıklamak ve Cato Sokağı Komplosu’nun mikro olarak bu süreçteki yerini detaylandırmaktır. Bu detaylandırma çabası, Cato Sokağı Komplosu gibi radikal girişimlerin İngiltere’de başarıya ulaşmama nedenlerini açıklayabilmek için bir başlangıç noktası oluşturacaktır. Bu çerçevede İngiltere’de radikal dönemin çatışmalı ortamından uzlaşmaya geçişin temel dinamikleri nelerdir? Sorusunun yanıtlanması mümkündür. Bu sorunun yanıtı ile İngiliz Demokrasisi’nin özgün yanları tespit edilebilir. Bu amaçlar çerçevesinde çalışma iki bölüm olarak planlandı: Giriş bölümünde Sanayi Devrimi, İngiltere’nin ekonomik değişimi ve toplumsal yapıdaki değişim açıklanmaktadır. Birinci bölümde 1799’da işçi örgütlenmeleri dahil her türlü muhalif örgütlenmeyi yasaklayan İsyancı Dernekler Yasası sonrasında gelişen ve hak talep eden eylemler ile tarihsel arka plan özetlenmektedir. İkinci Bölümde ise Cato Sokağı Komplosu’nun gelişim süreci ve etkileri ele alınmaktadır.